Seboreik dermatit, ciltte yaygın olarak görülen bir deri hastalığıdır. Genellikle saçlı deride, yüzde, kulaklarda, göğüs bölgesinde, sırtta ve vücudun diğer yağ bezlerinin yoğun olduğu bölgelerde ortaya çıkar. Seboreik dermatit, genellikle kronik seyirli bir hastalıktır ve belirtiler tekrarlayabilir.
Seboreik dermatit en sık kimlerde görülür?
Seboreik dermatit herhangi bir yaşta ortaya çıkabilir, ancak genellikle bebeklikten yetişkinliğe kadar olan dönemde görülür. Bebeklerde “bebek kepeği” olarak da bilinen seboreik dermatit genellikle saçlı deride, kulak arkasında ve alın bölgesinde pullanma ve kızarıklık şeklinde kendini gösterir.
Yetişkinlerde seboreik dermatit, genellikle ergenlik döneminden sonra ortaya çıkar ve yaşla birlikte daha da yaygınlaşabilir. Erkeklerde kadınlara göre daha sık görülür. Özellikle yağ bezlerinin yoğun olduğu bölgelerde (saçlı deri, yüz, kaşlar, burun, göğüs ve sırt) belirtiler ortaya çıkar.
Seboreik dermatit, genetik yatkınlığın etkili olduğu bir durumdur. Ailesinde seboreik dermatit öyküsü olan kişilerde bu rahatsızlığın ortaya çıkma olasılığı daha yüksektir. Bununla birlikte, stres, hormonal değişiklikler, bağışıklık sistemi sorunları ve bazı sağlık koşulları (örneğin, Parkinson hastalığı, HIV/AIDS) gibi faktörler de seboreik dermatitin görülme sıklığını etkileyebilir.
Ancak unutulmaması gereken nokta, seboreik dermatitin herhangi bir kişide ortaya çıkabilme potansiyeline sahip olduğudur. Her yaşta herkes seboreik dermatit geliştirebilir, ancak belirli risk faktörleri olan kişilerde daha yaygın görülme eğilimi vardır.
Seboreik dermatit en sık hangi bölgelerde ortaya çıkar?
Seboreik dermatit, genellikle yağ bezlerinin yoğun olduğu bölgelerde ortaya çıkar. En sık görülen bölgeler şunlardır:
- Saçlı deri: Saç derisi seboreik dermatitin en yaygın görüldüğü bölgedir. Kaşıntı, kızarıklık, pullanma ve yağlı görünüm şeklinde belirtiler gösterebilir.
- Yüz: Özellikle burun, kaşlar, alın ve yanaklar gibi yüz bölgesinde seboreik dermatit görülebilir. Kaşıntı, kızarıklık, pullanma ve yağlı cilt belirtileri bu bölgelerde ortaya çıkabilir.
- Kaşlar: Seboreik dermatit, kaşların arasında, kaşların tabanında ve kaşların üzerinde pullanma ve kızarıklık şeklinde kendini gösterebilir. Kaşıntı ve kabuklanma da görülebilir.
- Kulak arkası: Kulakların arkasında, kulakların çevresinde veya kulak kanalında seboreik dermatit belirtileri ortaya çıkabilir. Bu bölgelerde kızarıklık, pullanma ve kabuklanma görülebilir.
- Göğüs ve sırt: Seboreik dermatit bazen göğüs ve sırt bölgesinde de ortaya çıkabilir. Yağ bezlerinin yoğun olduğu bu bölgelerde kızarıklık, pullanma ve kaşıntı belirtileri görülebilir.
Seboreik dermatit, vücudun diğer bölgelerinde de ortaya çıkabilir, ancak yukarıda belirtilen bölgeler en sık etkilenen ve belirtilerin daha yoğun olduğu bölgelerdir.
Seboreik dermatitin nedenleri
- Malassezia mantarı: Seboreik dermatitin gelişiminde Malassezia adı verilen bir mantar türünün aşırı çoğalmasının rol oynadığı düşünülmektedir. Bu mantar normalde ciltte bulunur, ancak bazı insanlarda aşırı çoğalabilir ve deride irritasyona yol açabilir.
- Yağ bezlerinin aktivitesi: Seboreik dermatit, yağ bezlerinin aşırı aktif olduğu durumlarda daha sık görülme eğilimindedir. Yağ bezlerinin aşırı çalışması, cildin yağlı bir görünüm kazanmasına ve deri üzerinde olumsuz etkilere neden olabilir.
- Genetik yatkınlık: Seboreik dermatit eğilimi aileler arasında geçebilir. Genetik faktörlerin, hastalığa yatkınlığı artırdığı düşünülmektedir.
- Hormonal değişiklikler: Hormonal değişiklikler, seboreik dermatit semptomlarının ortaya çıkmasını tetikleyebilir. Özellikle ergenlik dönemi, hamilelik ve hormonal dalgalanmaların olduğu dönemlerde seboreik dermatit semptomları daha belirgin olabilir.
- Stres: Stres, seboreik dermatit semptomlarının şiddetlenmesine katkıda bulunabilir. Stresin bağışıklık sistemini etkileyerek seboreik dermatit semptomlarını artırabileceği düşünülmektedir.
- Bağışıklık sistemi sorunları: Zayıf veya baskılanmış bir bağışıklık sistemi, seboreik dermatit gelişimi için risk faktörü olabilir. Bağışıklık sistemi sorunları olan kişilerde seboreik dermatit daha sık görülebilir.
Bu faktörlerin bir araya gelmesi, seboreik dermatit semptomlarının ortaya çıkmasına ve tekrarlamasına neden olabilir. Ancak her bireyde farklı faktörler etkili olabilir ve her durumda belirli bir neden kesin olarak tanımlanamayabilir.
Seboreik dermatitin belirtileri
- Kaşıntı: Seboreik dermatit kaşıntılı bir deri rahatsızlığıdır. Kaşıntı genellikle hafiften şiddetliye kadar değişebilir ve bazen yoğun bir şekilde hissedilebilir.
- Kızarıklık: Etkilenen bölgelerde ciltte kızarıklık ve tahriş görülebilir. Kızarıklık genellikle hafiften orta dereceye kadar olabilir.
- Pullanma: Seboreik dermatitin belirgin bir özelliği, pullanma veya deride pul pul dökülme şeklinde kendini gösteren kepek oluşumudur. Pullanma genellikle beyaz veya sarı renkte olabilir ve özellikle saç derisi, kaşlar, kulak arkası ve yüz bölgelerinde görülür.
- Yağlı cilt: Seboreik dermatit genellikle yağlı bir ciltle ilişkilidir. Etkilenen bölgelerde cilt yağlanması ve yağlı bir görünüm olabilir.
- Kabuklanma: Ciltte kabuklanma veya kabuk oluşumu görülebilir. Kabuklar genellikle yağlı ve sarımsı renkte olabilir.
- Tahriş: Etkilenen bölgelerde hafiften orta dereceye kadar tahriş ve hassasiyet hissedilebilir.
Seboreik dermatit belirtileri genellikle saçlı deri, kaşlar, burun, kulaklar, yüz, göğüs ve sırt gibi yağ bezlerinin yoğun olduğu bölgelerde görülür. Semptomlar genellikle kroniktir ve nüksedebilir, yani periyodik olarak ortaya çıkıp gerileyebilir. Belirtiler kişiden kişiye değişebilir ve şiddeti farklılık gösterebilir.
Seboreik dermatit teşhisi nasıl konulur?
Seboreik dermatit teşhisi genellikle klinik muayene ve semptomların değerlendirilmesi ile konulur. Aşağıda yaygın olarak kullanılan yöntemlerden bazıları verilmiştir:
- Hasta hikayesi ve semptomlar: Doktorunuz, semptomlarınızı, belirtilerin ne zaman başladığını, şiddetini ve süresini sorgulayacak. Ayrıca aile öyküsü, cilt bakım alışkanlıkları ve diğer olası tetikleyici faktörler hakkında da bilgi alabilir.
- Fiziksel muayene: Doktorunuz, etkilenen cilt bölgelerini yakından inceleyecektir. Kızarıklık, pullanma, kabuklanma ve diğer karakteristik belirtiler gözlemlenecektir.
- Cilt biyopsisi: Nadiren, diğer cilt rahatsızlıklarını dışlamak veya teşhisin doğruluğunu sağlamak için cilt biyopsisi yapılabilir. Bu işlemde, etkilenen bölgeden küçük bir doku örneği alınır ve mikroskop altında incelenir.
Seboreik dermatit, genellikle semptomlara ve fiziksel muayene bulgularına dayanarak teşhis edilebilir. Genellikle ek testlere ihtiyaç duyulmaz. Ancak, semptomlar belirsizse veya başka cilt rahatsızlıklarını dışlamak için ek bir teşhis yapılması gerekiyorsa, doktorunuz bazı laboratuvar testleri veya cilt sürüntüsü alabilir.
Teşhisin doğruluğunu sağlamak ve diğer olası cilt rahatsızlıklarını dışlamak için doktorunuza tam bir tablo sunmak önemlidir. Semptomlarınızı ve rahatsızlığınızı açık ve detaylı bir şekilde anlatmak, doğru teşhis ve uygun tedavi planının belirlenmesine yardımcı olacaktır.
Seboreik dermatit nasıl tedavi edilebilir?
- Topikal kortikosteroid kremler: Hafif ila orta şiddette seboreik dermatit vakalarında, kortikosteroid içeren topikal kremler veya losyonlar genellikle reçete edilir. Bu kremler, ciltteki kızarıklık, pullanma ve kaşıntıyı hafifletmeye yardımcı olabilir. Ancak, uzun süreli kullanımda yan etkileri olabileceği için doktorunuzun talimatlarına uymak önemlidir.
- Antifungal şampuanlar: Malassezia mantarının aşırı çoğalmasını kontrol etmek için antifungal şampuanlar kullanılabilir. Özellikle saçlı deri ve vücut bölgelerindeki seboreik dermatit için etkili olabilirler. Doktorunuz, hangi şampuanı ve nasıl kullanmanız gerektiği konusunda size talimat verecektir.
- Keratolitik ajanlar: Keratolitik ajanlar, cilt hücrelerinin dökülmesine yardımcı olabilir. Bu tür ürünler, pullanma ve kabuklanmanın azaltılmasına ve cildin daha düzgün bir görünüm kazanmasına yardımcı olabilir.
- Topikal kalsinevrin inhibitörleri: Bazı durumlarda, topikal kalsinevrin inhibitörleri (örneğin, takrolimus veya pimekrolimus) seboreik dermatit tedavisinde kullanılabilir. Bunlar, iltihaplanmayı azaltmaya ve semptomları kontrol altına almaya yardımcı olabilir. Doktorunuzun önerdiği şekilde kullanmanız önemlidir.
- Selenyum sülfid, çinko piritiyon ve diğer aktif içerikler: Bazı özel şampuanlar veya losyonlar, selenyum sülfid, çinko piritiyon gibi aktif içerikler içerebilir. Bu maddeler, seboreik dermatit semptomlarını hafifletmeye yardımcı olabilir ve mantarın aşırı çoğalmasını kontrol altına alabilir.
- Yağlı bölgelerin temiz tutulması: Etkilenen bölgelerin düzenli olarak temizlenmesi önemlidir. Yumuşak bir temizleyici veya şampuan kullanarak temizlik yapabilirsiniz. Ancak, sert ovma veya sık sık yıkama tahrişe neden olabilir, bu nedenle nazik bir şekilde temizlemek önemlidir.
Tedaviye ek olarak, aşağıdaki yaşam tarzı değişiklikleri de semptomları kontrol etmeye yardımcı olabilir:
- Stresten kaçınmak ve stres yönetimi tekniklerini uygulamak.
- Cildi nemli tutmak için uygun bir nemlendirici kullanmak.
- Saçları ve cildi aşırı sıcak suyla yıkamamak.
- Tahriş edici maddelerden (örneğin, aşırı alkollü ürünler, agresif cilt bakım ürünleri) kaçınmak.
Seboreik dermatit kronik bir durumdur ve tamamen iyileştirilemez. Ancak, uygun tedavi ve düzenli cilt bakımı ile semptomlar kontrol altında tutulabilir.
Seboreik dermatit bulaşıcı mıdır?
Seboreik dermatit genellikle bulaşıcı bir durum değildir. Seboreik dermatit, cildin doğal mikrobiyotasındaki dengesizlik ve bazı faktörlerin bir araya gelmesiyle ortaya çıkar. Bu durumu olan kişiler, etraflarındaki insanlara seboreik dermatit bulaştıramazlar.
Seboreik dermatit için yaşam tarzı değişiklikleri ve evde bakım için 10 öneri
Seboreik dermatit semptomlarını hafifletmek ve nükslerini önlemek için aşağıda 10 yaşam tarzı değişikliği ve evde bakım önerisi verilmiştir:
- Cildi düzenli olarak temizleyin: Nazik bir temizleyici veya şampuan kullanarak etkilenen bölgeleri düzenli olarak temizleyin. Sert ovma veya sık sık yıkama yerine nazik bir şekilde temizlemek önemlidir.
- Nemlendirici kullanın: Cildinizi nemli tutmak için hipoalerjenik bir nemlendirici kullanın. Nemlendirici, cildin bariyerini güçlendirir ve nem kaybını önler. Aşırı yağlı nemlendiricilerden kaçının.
- Tahriş edici maddelerden kaçının: Alkollü ürünler, agresif cilt bakım ürünleri, parfümlü ürünler ve aşırı kimyasallar gibi tahriş edici maddelerden kaçının. Cildinizi nazik ürünlerle temizleyin ve nemlendirin.
- Stresten kaçının ve stres yönetimi yapın: Stres, seboreik dermatit semptomlarını tetikleyebilir. Stres yönetimi tekniklerini uygulayın, rahatlama egzersizleri yapın, meditasyon veya yoga gibi aktivitelerle stresi azaltmaya çalışın.
- Güneşe korunun: Güneşe maruz kalmak, seboreik dermatit semptomlarını artırabilir. Güneşe çıktığınızda koruyucu giysiler giyin, güneş kremi kullanın ve güneşe maruz kalma saatlerini sınırlayın.
- Saç ve saç derisine özel bakım yapın: Saçlarınızı düzenli olarak yıkayın ve uygun şampuanları tercih edin. Saç derisini nazikçe temizlemek ve fazla yağı uzaklaştırmak önemlidir. Saçlarınızı çok sıcak suyla yıkamaktan kaçının.
- Kaşıntıyı kontrol altında tutun: Kaşıntıyı hafifletmek için soğuk kompresler uygulayabilir veya kaşıntıyı azaltıcı losyonlar kullanabilirsiniz. Ancak, tırnaklarınızla cildinizi tahriş etmekten kaçının.
- Kullanılan ürünleri takip edin: Cilt bakım ürünleri, saç ürünleri veya makyaj ürünlerinde bazı maddeler seboreik dermatit semptomlarını tetikleyebilir. Ürün etiketlerini dikkatlice okuyun ve cildinize uygun ürünleri tercih edin.
- Beslenmeye dikkat edin: Bazı çalışmalara göre, omega-3 yağ asitleri ve probiyotikler gibi bazı besinler seboreik dermatit semptomlarını hafifletmeye yardımcı olabilir. Sağlıklı bir beslenme programı izlemek ve cildi destekleyen besinleri tüketmek önemlidir.
- Düzenli doktor takibi: Semptomlarınızı izlemek ve tedavi planınızı güncellemek için düzenli olarak doktorunuzla iletişimde olun. Doktorunuzun önerilerini takip edin ve tedavi planınızı düzenli olarak uygulayın.
Bu öneriler seboreik dermatit semptomlarını hafifletmeye ve nükslerini kontrol altına almaya yardımcı olabilir. Ancak, semptomlarınız şiddetli veya evde bakım yöntemleri etkili olmazsa, bir dermatologdan yardım almanız önemlidir.
