Kadınlarda görülen rahim ağzı kanseri, görülen kanserler arasında 6. sırada ve ölüm oranı açısından 10. sıradadır. Erken yaşta cinsel ilişkiye başlamak, fazla seksüel partnerin olması, sosyoekonomik düzeyin düşük olması, herpes, HPV enfeksiyonu, A vitamini düzeyinde düşüklük ve sigara kullanımı rahim ağzı kanserinin oluşum riskini artırır. Pap smear ya da smear testi rahim ağzı kanseri teşhisi yapılan ve birçok ülkede kullanılan, uygulaması kolay bir testtir.
Smear Testi Nedir?
Smear testi rahim ağzı kanserinin, rahim ağzında oluşan hücresel düzensizliğin, kanser öncüsü anormal hücrelerin ve enfeksiyonların saptanmasında kullanılan bir tarama testidir. Smear testi ayrıca rahim iç zarı kanseri olarak da bilinen endometrium kanserinin erken teşhis edilmesine de yardımcı olabilir. Uygulanan bu test sayesinde rahimde ve rahim ağzında oluşan hücresel bozukluklar kansere dönüşmeden erken evrede teşhis edilebilir. Erken teşhis sayesinde de hasta sağlığına tamamen kavuşturulabilir.
Smear Testi Nasıl Yapılır?
Smear testi basit ve ağrısız bir şekilde yapılır. Testin yapılması için en uygun zaman reglden 10-20 gün sonrasıdır, regl zamanı yapılmamalıdır. Test sırasında, önce rahim ağzının yani serviksin daha iyi görülebilmesi için, vajinaya bir spekulum yerleştirilir. Ardından küçük bir fırça yardımıyla rahim ağzından hücre örnekleri alınır ve mikroskop incelemesi için cam üzerine yayılır. Bu cam üzerindeki hücreler, patolog tarafından mikroskop altında incelenerek anormal hücre gelişimi olup olmadığını anlamak için incelenir. Bu işlemde ki esas amaç sadece, olası bir kanseri saptamanın değil, aynı zamanda kanser olmayan fakat kansere dönüşüm olasılığı yüksek olan ve tedavi edilebilen “prekanseröz” lezyonlarını saptamaktır. Testin pozitif olması durumunda uzman doktor HPV testi ve kolposkopi isteyebilir.
Smear testi öncesinde, 48 saat içinde cinsel ilişkiye girilmemiş, vajinanın yıkanmamış ve vajina içine ilaç gibi uygulamaların yapılmamış olması gerekir. Eğer genital enfeksiyon var ise önce tedavi edilmeli daha sonrasında smear örneği alınmalıdır.
Smear Testi Ne Zaman Yapılmaya Başlanmalı?
Smear testi ilk cinsel ilişkiden en az 3 yıl ya da 21 yaşından sonra, aralıklı olarak yaptırılmaya başlanmalıdır. 30 yaşından küçük kadınların yılda bir defa smear yaptırmaları önerilirken, 30 yaşından büyük kadınlarda ise 3 kez ardışık smear sonucu negatif çıkması durumunda 2-3 yılda bir smear testi yaptırılmalıdır. Ancak bağışıklık sistemi zayıf olan, HIV pozitif olan, östrojen hormonu kullanan, organ transplantasyonu yapılan, kemoterapi ve kortizon tedavisi alan kadınlarda tarama sıklığı artırılmalıdır.
Smear Testi Kimlere Yapılır?
- 21 – 65 yaş arasındaki kadınlar.
- Geçmişte anormal pap smear sonucu olanlar.
- HIV enfeksiyonu olanlar.
- Organ nakli, kemoterapi ya da kronik kortikosteroid kullananlar.
- Bağışıklık sistemi zayıf olanlar.
- Sigara içen kadınlar.
- Anne karnındayken DES (Dietilstilbestrol) adlı bir ilaca maruz kalmış olan kadınlar.
Smear testi hangi hastalıkların teşhisi için yapılır?
Smear testi (Pap smear veya Pap testi olarak da bilinir), servikal kanser ve diğer servikal hastalıkların erken teşhisi için kullanılan bir tarama testidir. Servikal kanser, rahim ağzında (serviks) oluşan bir kanser türüdür. Smear testi, serviksin hücresel değişikliklerini tespit etmek ve erken aşamadaki anormallikleri belirlemek için yapılan bir testtir.
Smear testi ayrıca aşağıdaki hastalıkların teşhisi için de kullanılabilir:
- HPV (Human Papilloma Virus) enfeksiyonu: HPV, servikal kanserin başlıca nedenlerinden biridir ve smear testi HPV enfeksiyonunu tespit etmek için kullanılabilir.
- Servikal displazi: Serviks hücrelerindeki anormal değişikliklerdir ve servikal kanserin öncüsü olabilir. Smear testi, displaziyi belirleyebilir ve gerekli tedavinin yapılması için erken müdahale sağlayabilir.
- Rahim ağzı enfeksiyonları: Smear testi, serviksin enfeksiyonlarını tespit etmek için kullanılabilir. Örneğin, mantar enfeksiyonları veya bakteriyel enfeksiyonlar gibi.
- Servikal polipler: Smear testi, servikste bulunan anormal büyümeler olan servikal polipleri tespit etmek için kullanılabilir.
Smear testi, düzenli olarak yapılması önerilen bir tarama testidir ve servikal kanser gibi hastalıkların erken teşhisini sağlayarak tedavi şansını artırabilir.
Smear Test Sonucu Değerlendirilmesi
Günümüzde smear testi sonuçlarını değerlendirirken bethesta sistemi kullanılır.
- Negatif sonuç: Anormal, prekanseröz ya da kanseröz hücre görülmediği anlamına gelir.
- Anormal sonuçlar: Servikal hücrelerin anormal olmasının birçok nedeni olabileceği anlamına gelir. Doktor, değerlendirmesinden sonra, enfeksiyon tedavisi, yakın takip, kolposkopi ve biyopsi önerilebilir.
Her tıbbi testte olduğu gibi smear testinde de yanılma payı vardır. Bu nedenle testin düzenli bir şekilde yaptırılması yanılma olasılığını düşürür.
HPV Aşısı Vurulduğu Halde Smear Testi Yaptırılmalı Mı?
Yapılan araştırmalar sonunda HPV aşısının HPV enfeksiyonunu ve dolayısıyla rahim ağzı kanserini büyük oranda önleyebildiği saptandı. Ancak HPV enfeksiyonunun birçok farklı türü vardır ve aşı bazı nadir görülen türlere karşı etkili değildir. En sık görülen HPV enfeksiyon türlerine karşı aşılar geliştirilmiştir. Ancak nadir de olsa diğer türlerle de lezyon oluşabilir. Bu nedenle aşılı kişiler de belli aralıklarla smear testi yapılmalıdır.
Gerekli Durumlarda Yapılması Gereken Diğer Testler
Smear testi vajinal hastalıkların saptanmasında kullanılan bir tarama testidir. Bu nedenle smear testinden şüpheli bir sonuç çıkması durumunda, kolposkopi, biyopsi ve servikal küretaj testleri gerekebilir.
Kolposkopi, klinik bir işlemdir ve ışıklı dürbüne benzeyen bir mikroskop yardımıyla vajinanın detaylı incelenmesidir. Öncelikli olarak spekulum kullanılarak vajinanın genişletilmesi sağlanır. Sonrasında vajinanın üst kısmı ve serviks bir mikroskop yardımı ile detaylı incelenir. Kolposkopi testi sırasında serviks bölgesinde anormal hücreler tespit edilirse biyopsi alınarak, incelenmek üzere patologa gönderilir.
Rahim Ağzı Kanseri Nedir?
Rahim ağzı olarak da bilinen serviks, rahim ve vajinayı birleştiren, rahimin alt kısmında bulunan bölgedir. Serviks ya da rahim ağzı kanseri aniden ortaya çıkan bir kanser türü değildir. Serviksde bulunan ve bazı kanser öncesi anormal hücrelerin akabinde yıllar sonra ortaya çıkar. Bu kanser öncesi anormal hücreler, CİN ( servikal intraepitalyal neoplazi) ya da skuamoz intraepitalyal lezyon olarak adlandırılır. Çoğu kadında bu kanser öncesi anormal hücreler kendi kendine kaybolurlar ya da değişmeden kalırlar. Ancak, yine de tedavi edilmeleri kanseri önlemek için daha doğru bir çözümdür.
Bu kanser öncüsü anormal hücrelerin tedavisi, kolposkopi yöntemi ile şüpheli alanların dondurulması ya da lazer ile çıkartılmasıyla yapılır. Bu uygulanan tedaviler, kanser oluşumunu önlemekte etkilidir. Ardından hasta doktor tarafından düzenli takibe alınır.
Smear testi, bu kanser türünün yaygınlaşmasını ve ölüm oranlarını belirgin bir şekilde azalmıştır. Rahim ağzı kanseri düzenli kontrol ve tarama testi yaptırılması ile önlenebilen tek jinekolojik kanser türüdür. Smear testinin düzenli olarak kullanılmadığı ülkelerde rahim ağzı kanseri çok sık görülmektedir. Smear testi ile serviksde oluşan ve henüz kansere dönüşmemiş hücreler saptanır ve gerekli tedaviler uygulanarak kanser oluşumu engellenir.
Rahim ağzı kanseri genellikle 35-55 yaş arasında görülmektedir. 20 yaş altında nadir olarak görülür. Smear testini, 20 ile 65 yaşları arasındaki tüm kadınların düzenli olarak yaptırması önerilir. Rahim ağzı kanseri teşhisi konmuş kadınların tamamına yakınında HPV virüsüne rastlanmıştır. Günümüzde HPV virüsüne karşı geliştirilmiş aşılar bulunmaktadır.
Rahim ağzı kanseri ve öncü oluşumlar için risk faktörleri şu şekilde sıralanabilir:
- İleri yaş,
- Düşük sosyoekonomik durum,
- Düşük eğitim düzeyi,
- Kendisinin ya da eşinin fazla seksüel partnerinin olması,
- Erken ilk cinsel deneyim,
- Sigara,
- Uzun süreli doğum kontrol hapı kullanma,
- Folik asit, A vitamini ve C vitamininden fakir diyetler,
- Çok gebelik yaşanması,
- Erken yaşta ilk gebeliğin yaşanması,
- Cinsel yolla bulaşan herpes ve HPV virüsünün bulunması,
- HIV enfeksiyonu,
- Anne karnındayken fazla östrojen hormonuna maruz kalma,
- Düzenli olarak smear testi ve doktor kontrolü yaptırmama,
- Bağışıklık sistem yetersizliği,
- Anne veya kız kardeşte rahim ağzı kanseri olması,
- Sebze ve meyveden fakir beslenme,
- Aşırı kilo.
Belirtileri nelerdir?
Rahim ağzı kanserinin öncesinde oluşan lezyonlar belirti vermezler. Bu durum da smear testinin önemini vurgulamaktadır. Belirtiler ancak hastalık kansere dönüşünce ortaya çıkar.
Bu belirtiler:
- Kanlı ve kötü kokulu vajinal akıntı,
- Cinsel ilişki esnasında ya da adet kanamaları arasında görülen anormal kanamalar,
- Adet kanamalarının normalden uzun sürmesi,
- Cinsel ilişki esnasında ağrı hissedilmesi.
Önlenebilir mi?
Rahim ağzı kanseri, düzenli beslenme, egzersiz, smear testinin düzenli olarak yaptırılması ve HPV virüsüne karşı aşının var olması nedeni ile en önlenebilir kanser türlerinden biridir. Rahim ağzı kanseri için tarama testleri son derece başarılı sonuçlar vermektedir. Bu nedenle kansere yakalanmadan, anormal hücrelerin tespitinde ve gerekli önlemlerin alınmasında en iyi yol, düzenli smear testi yaptırmaktır.
Alınabilecek diğer önlemler ise:
- Sigarayı bırakmak,
- Erken yaşta cinsel ilişkiden kaçınmak,
- İlişki esnasında prezervatif kullanmak,
- Aşırı kilolu olmamak,
- Dengeli beslenmek ,
- Cinsel partner sayısını azaltmakdır.
