Gastroenteroloji
Gastroenteroloji bölümünde, yemek borusu, bağırsak, pankreas ve karaciğer hastalıklarının tanı ve tedavisinde cerrahi işleme gerek kalmadan endoskopik ya da medikal olarak tedavisi yapılmaktadır. Mide ve yemek borusu için özofagogastroduodenoskopi;kalın bağırsak için kolonoskopi ve rektosigmoidoskopi yapılmaktadır.
Sindirim sistemi hastalıklarının teşhis ve tedavisinde izlenecek yolun belirlenmesi oldukça önemlidir. Sindirim sistemi rahatsızlıkların teşhisinde muayene, laboratuvar tetkikler ile radyolojik incelemelerin yanında endoskopik tetkiklere sıklıkla başvurulmaktadır.
Gastroenteroloji Nedir?
Mide hastalıkları, bağırsak, kolon, rektum, yemek borusu, safra kesesi ve safra yolları, karaciğer organlarının işlev ve fonksiyonlarının çalışmasını inceleyen bilim dalına denir.
Hastalığın tanısı bulunamadığında yahut dışkı tahlilinde alışa gelmedik bir durumla karşılaşılırsa, hastalar gastroenteroloji bölümüne sevk edilir.
Hastalık belirtileri sayılabilecek bazı durumlar şunlardır;
- Anal sızıntı
- Kronik bulantı veya kusma
- Aşırı şişkinlik veya gaz
- Kanlı dışkı (hematochezia)
- Anormal dışkı rengi
- İştah kaybı
- Yetersiz beslenme
- Açıklanamayan kilo kaybı
- Gözlerin ve / veya cildin sararması ( sarılık )
- Bağırsak kontrolünün kaybı
- Aşırı şişkinlik veya gaz
- Yutarken ağrı (odinofaji)
Gastroenteroloji Bölümünün ilgilendiği hastalıklar;
- Özel bağırsak hastalıkları
- Kabızlık
- Kronik bulantı ve kusma
- Hazımsızlıkla birlikte gelen karın ağrısı
- Ağza acı su gelmesi (reflü)
- Göğüs arkasında yanma hissi (reflü)
- Sık olarak midede yanma hissi (gastrit)
- Bağırsak kanamaları
- Onikiparmak bağırsağı ülserleri
- Mide hastalıkları (ülser ve kanama)
- Ülseratif kolit
- Divertiküller
- Basur (Hemoroidler)
- Sindirim sistemi sorunu Polipler kolon (kalın bağırsak), mide, ince bağırsak
- Safra yollarında taşlar
- Pankreasta oluşan iltihap (pankreatit)
- Çölyak hastalığı, laktoz intoleransı gibi besin rahatsızlıkları
- Kanserler (bağırsaklar, mide karaciğer, safra yolları ve yemek borusu, pankreas kanserleri)
- Sarılık
- Hepatit
- Açıklanamayan kilo kaybı
Gastroenteroloji Uzmanlığının Çalışma Alanları Nelerdir?
Gastroenteroloji uzmanlarının çalıştığı alanlar oldukça geniştir ve iki ana başlığa ayrılır. Birincisi; gastrointestinal kanal dediğimiz yemek borusu (özofagus), mide, ince bağırsaklar, kalın bağırsaklar (kolon) ve makat bölgesi (anüs) hastalıklarıdır. İkincisi ise; karaciğer ve safra yolları (hepatobiliyer sistem) hastalıklarıdır.
Bu iki sistemin hastalıklarının görülme sıklığına göre kısaca belirtecek olursak;
Reflü, yemek borusunda yutma güçlüğü yaratan; başta özofagus kanserleri olmak üzere polip, divertikül, yemek borusuna kaçan her türlü yabancı cisim ve içilen zararlı çamaşır suyu, yağ çözücü gibi zararlı içeceklerin neden olduğu yaralanmalardan dolayı oluşan bir rahatsızlıktır.
Yemek borusundan kaynaklanan her türlü kanama ve yabancı cisimlerin yol açtığı hastalıklara tanı konup tedavisi gastroenteroloji uzmanları tarafından yapılmaktadır.
Mide hastalıkları arasında en sık karşılaşılan gastrit, iyi huylu ülser veya kötü huylu dediğimiz mide kanserleri, mide polipleri ve her türlü mideden kaynaklanan kanamalardır.
Helikobakter pilorinin ve başta romatizmal ilaçlarla tanı ve teşhisi oluşturulur. Yine mideye kaçmış delici ve batıcı yabancı cisimlerin dışarı çıkarılmasını oluşturur.
12 parmak bağırsağı (duodenum); ince bağırsakların birinci kısmı olup, mideye pilor halkası dediğimiz bir halkayla bağlanan kısımdır.
Duodenum ülserleri ve ülsere bağlı kanamalar, bu bölgenin darlığına neden olmuştur. Kötü ülser iyileşmeleri nedeniyle oluşan darlıklar ve çölyak hastalığı dediğimiz kansızlık, çocuklarda büyüme geriliği, ishal ve kilo kaybına neden olan hastalık tanısının konması ve tedavileri yine gastroenteroloji uzmanlık alanını kapsamaktadır.
Karaciğerde sentezlenen safranın; 12 parmak bağırsağına aktığı nokta olan papilla vateri bu bölgededir.
Safranın barsağa akışını engelleyen papilla vateri darlığı, kanserleri, safra yolu taşları, safra yolu kanserleri ve komşu organ olarak pankreas hastalıkları ve kanserlerinin teşhisleri ve ameliyat şansını kaybetmiş hastaların tedavileri de gastroenteroloji uzmanlarınca yapılmaktadır.
Yine ince bağırsak hastalıkları yanında, yemek borusu, mide, Crohn hastalığı, tüberküloz gibi hastalıkların tanısı ve tedavisinde gastroenteroloji uzmanlarınca yapılmaktadır.
Kolon kanseri dengesiz hayat koşullarından dolayı ya da genetik durumlardan oluşan, dünyada en sık görülen hastalıktır. Her yaş risk içinde olsa da, en sık 50 yaşında gözlemlenmektedir.
Kalın bağırsakta yaşayan kolon hücrelerinden başlayan rahatsızlık, çoğaldıkça bir halka gibi etrafa yayılır.
Kolon kanserinde erken teşhis oldukça önemlidir. Erken teşhis dahilinde, kanser hücrelerinin lenf bezlerine, karaciğere, akciğere, kısaca kanın pompalandığı tüm organlara yayılma tehlikesi vardır.
Kolon, gastroenteroloji hastalıkları belirtileri içinde;
- Bağırsakların yeterince boşalamaması hissi,
- Dışkılama güçlüğü
- Ağrılı dışkılama
- Açıklanamayan kilo kaybı
- Kusma durumlarının yaşanmasına sebep olur.
Kolon kanserini tetikleyen durumlarda sigara, obezite, çok yağlı yemek, çok fazla kırmızı et tüketmek, alkol gibi etkilerin yanı sıra poliplerin de tetikleyici özelliği vardır. Polipler genetiktir.
Hemoroid, hemoroide bağlı kanama, anal fissür, anal fistül ve rektum kanserlerine teşhis konularak hastalıkların tedavisini kapsar.
Toplum üzerinde saklanan rahatsızlıklar olduğu için hastalar genellikle doktora geç başvururlar. Anüs ve makatın hassas olması sebebiyle, oluşabilecek rahatsızlıklar günlük yaşantıyı ciddi oranda tehdit edebilmektedir.
Makat etrafında ele gelen bezeler, sürekli hissedilen kaşıntı, makattan gelen kan, ağrılı dışkılamanın yanında yanma hissi, kötü koku ve iç çamaşırın sürekli kirlenmesi belirtilen arasında sayılmaktadır.
Karaciğer hastalıkları gastroenteroloji uzmanlarının çalışma alanlarında önemli bir yer teşkil eder.
Akut veya kronik hepatit yapan nedenler olarak, Hepatit A, Hepatit B, Hepatit C, Hepatit D, alkol ve ilaçlar gibi pek çok nedenin yol açtığı karaciğer hastalıklarından aşıyla korunma dahil kronik hepatitlerin, karaciğer sirozunun, karaciğer sirozunun yol açtığı kanamaların, karın zarında toplanan sıvının (asit), sirozun yol açtığı böbrek yetmezliğinin, siroz sonrası gelişen karaciğer kanserlerinin ve karaciğer komasının teşhis ve tedavileri gastroenteroloji uzmanları tarafından yapılır.
Karaciğer içi ve karaciğer dışı safra yolları hastalıkları, safra kesesi ve safra yolları taşları ve kanserlerinin teşhisi yanında safra kanalı taşlarının çıkarılması, ameliyat şansını yitirmiş safra kanalı kanserlerine stent yerleştirilmesi gibi palyatif tedaviler ERCP yapılarak tedavi edilmesi gastroenteroloji uzmanlarının önemli çalışma alanıdır.
Pankreas hastalıklarından akut ve kronik pankreatitler, pankreas kistleri, kanserlerinin teşhisi; ameliyat edilemeyenlerde stent yerleştirme, kistlerin boşaltılması gibi durumlarda gastroenteroloji uzmanları önemli işler yapmaktadırlar.
Bu Hastalıkların Teşhis ve Tedavisi Nasıl Yapılmaktadır?
Bugün için gelişmiş biyokimyasal tetkikler, radyolojik tetkikler ( çeşitli filmler, ultrasonografi, tomografi ve MR gibi) teşhis yöntemlerinden faydalanılır. Özellikle yemek borusu, mide ve duodenum hastalıkların teşhisi için hastayla konuşup, muayene sonrasında endoskopi (gastroskopi) yapılarak teşhis konmaktadır.
Safra yollarının taş ve kanserine yönelik teşhis ve tedavide ise yandan görüşlü duodenoskopi dediğimiz özel bir endoskopi cihazıyla teşhis ve tedavi edilir.
Kolon ve makat bölgesi hastalıklarından, divertikül tanısı, polip tanısı ve çıkarılması, kanser teşhisi ve kanamalara müdahalelerde ise kolonoskopi denen bağırsaklar içinde bükülebilen endoskopla yapılmaktadır.
Bu işlemler, lokal olarak boğaz uyuşturularak yemek borusu, mide ve duodenum muayenesi gastroskopi yapılabildiği gibi, hasta tam uyutularak konforlu bir şekilde, hasta hiçbir şeyi hatırlamayacak şekilde gastroskopi, ERCP ve kolonoskopi yapılmaktadır. Ayrıca endoskopik ultrasonografi denen, endoskopi ve ultrasonografinin birleştirilmiş olduğu çok özel cihazla tanı konulup tedavi yapılır.
Gastroentoloji Branşında Görev Yapan Doktorlarımız
