Nevrotik Nedir?

“Sinirsel” olarak tanımlanan nevrotik veya nevrotik bozukluk, kaygı, olumsuzluk, karamsarlık, huzursuzluk, depresif ruh hali ve kendinden şüphe duymaya neden olan duygu durum bozukluğudur. Ayrıca, takıntılı düşünceler, kaygı, güvensizlik, nefret ve huzursuzluk gibi duyguların birikmesiyle karakterizedir. 1980’li yıllarda yapılan araştırmalar, nevroz teriminin zihinsel bir durum olarak değil, kaygı bozukluğu başlığı altında değerlendirilmeye başlandığını ortaya koymuştur.

Nevrotik Davranış Nedir?

Normal insan davranışından ayıran temel özelliklerin yoğunluğu ile belirlenen bir durumdur. Bazı düşünce ve davranışlar, hastalığın belirtilerini, oldukça yoğun bir şekilde sergiler ve bu durum insanın günlük yaşamını doğrudan olumsuz etkiler.

Sıklıkla, birey sürekli olarak kafasında en kötü durum senaryolarını canlandırarak deneyimler ve bu düşünce tarzı yüksek düzeyde suçluluk, endişe, korku ve depresyonla ilişkilidir. Psikologlar tarafından, dışa dönüklük, deneyime açıklık, vicdanlılık ve uyumluluk ile birlikte kabul edilen Beş Büyük Kişilik özelliğinden biri olarak görülür.

Nevrotik kişilik özelliğine sahip bireyler genellikle kolayca uyarılır. Bu uyarılma sonucunda kaygı ve üzüntülerinin arttığı, bu duygularını kontrol etme ve sakinleştirme yeteneklerinin azaldığı gözlemlenir.

Bazı davranışlar ise nevrotizm adı verilen kişilik özelliğine sahip olunmasından kaynaklanır. Bireyler, karakteristik özelliklerinin nevrotizm olmasından dolayı bu davranışları sergilerler.

Nevrotik Kişilik Belirtileri Nelerdir?

Bireylerde değişiklik gösterse de genellikle kabul gören ortak davranış özellikleri şunlardır:

• Olumsuz duygulara eğilim: Negatif duygulara daha fazla eğilim gösterme.
• Üzüntü ve sinirlilik hali: Sıkça üzgün ya da sinirli olma eğilimi.
• Suçluluk hissi: Sürekli olarak suçluluk duygusu taşıma.
• Düşmanca yaklaşım: Diğer insanlara karşı düşmanca ya da saldırgan bir tutum sergileme.
• En kötü sonucu bekleme: Bir olayın en kötü sonucunu bekleyerek olaylara negatif yaklaşma.
• Kendinden şüphe duyma duygusu: Kendi yeteneklerine ve kararlarına sürekli şüphe duyma.
• Utangaçlık: Sosyal ortamlarda çekingen ve utangaç olma eğilimi.
• Duygusal dalgalanmalar: Duygusal durumlar arasında hızlı ve dramatik değişiklikler yaşama.
• Kronik endişe: Sürekli bir endişe ve kaygı durumu yaşama.
• Kıskançlık: Kolayca kıskançlık duyguları geliştirme.
• Hayal kırıklığı ve öfke: Günlük olaylar hakkında hızlıca hayal kırıklığına uğrama ve öfkelenme.
• Başkalarını suçlama: Sorunların kaynağını genellikle başkalarında bulma.
• Karar vermekte zorlanma: Karar verme süreçlerinde zorlanma ve tereddüt etme.
• Benmerkezci davranış: Daha fazla kendine odaklanma ve başkalarının ihtiyaçlarına az dikkat gösterme.
• Alkol ve uyuşturucu kullanımı: Stresle baş etmek için yoğun alkol ve uyuşturucu kullanımına eğilim.
• Terk edilme ve güvensizlik hissi: Diğer insanlar tarafından terk edileceği ve güvensizlik hissiyatına kapılma eğilimi.

Nevrotik Kişilik Oluşumunu Etkileyen Faktörler

• Beyin işlevi: Bazı araştırmalar, olumsuz görüntüleri izledikten sonra daha yüksek nevrotiklik puanlarına sahip bireylerin lateral prefrontal kortekslerinde daha düşük oksijen seviyelerine sahip olduğunu göstermiştir. Bu beyin bölgesi, çeşitli bilişsel süreçlerde rol oynamasıyla bilinir.
• Çocukluk travmaları: Aile içi veya sosyal çevrede yaşanan olumsuz olaylar ve şahit olunan davranışlar, çocukluk dönemindeki travmalar, ilerleyen süreçte nevrotik kişiliğin gelişiminde etkili olabilir.
• İklim: Yaşadığınız bölgenin hava durumu, kişilik üzerinde etkili olabilir ve nevrotik durumların ortaya çıkmasına katkıda bulunabilir.
• Cinsiyet: Yapılan bazı çalışmalar, kadınların nevrotik kişilik özelliklerine daha yatkın olduğu konusunda bazı sonuçlar ortaya koymuştur.
• Genetik: Araştırmalar, nevrotik kişilik özelliklerinin genetik faktörlerden etkilendiğini göstermiştir. Kalıtsal olabilecek bazı hastalıklar ve davranışlar gibi.
• Hayatta kalma duygusu: Tehlike veya tehditlere karşı aşırı duyarlı olma hissi, bazı durumlarda nevrotikliği tetikleyip bu durumda avantaj sağlamış olabilir.

Kişilik bozukluğu ayrıca yaygın anksiyete bozukluğu, depresyon, obsesif-kompulsif bozukluk (OKB), sosyal fobi, travmatik stres bozukluğu sonrası ve antisosyal kişilik bozukluğu gibi zihinsel sorunlardan da kaynaklanabilir.

Nevrotik Kişilik Bozukluğu Tedavisi Nasıldır?

Nevrotik kişilik bozukluğuyla başa çıkma ve tedavi sürecinde aşağıdaki önerilere dikkat etmek önemlidir:

• Düzenli egzersiz yapmak: Her gün düzenli egzersiz yapmak, endorfin salgılar ve genel ruh halinizi iyileştirir.
• Duygusal desteğe açık olmak: Aile veya arkadaşlarınızla konuşmak, içsel duygularınızı ifade etmek ve destek almak, duygusal dengeyi sağlamaya yardımcı olabilir.
• Düzenli uyku alışkanlıkları: Her gece düzenli ve yeterli uyku almak, zihinsel sağlığı olumlu yönde etkiler.
• Sağlıklı beslenme: Alkol ve kafein yerine bol su içmek, sağlıklı öğünler tüketmek enerjinizi yükseltir ve genel sağlığınıza katkıda bulunur.
• Günlük tutma: Günlük tutmak, duygusal deneyimleri ifade etmek ve olumlu anıları kaydetmek, duygusal iyileşmeye yardımcı olabilir.
• Profesyonel yardım almak: Eğer  kişilik bozukluğu duygusal ve sosyal yaşamınıza olumsuz bir etki yapıyorsa, profesyonel yardım almak önemlidir.  psikolog hizmetlerinden veya yüz yüze görüşmelerden destek alabilirsiniz.

Tedavi sürecinde terapi, bilişsel davranış terapisi (BDT) gibi yöntemler kullanılabilir. İlaç tedavisi de bazen uygun olabilir, ancak bu karar uzman bir sağlık profesyoneli tarafından verilmelidir. Unutulmamalıdır ki, kişilik bozukluğuyla başa çıkma sürecinde kişiselleştirilmiş bir tedavi planı önemlidir ve bu planı belirlemekte uzman yardımı almak faydalı olacaktır.

Nevrotik Kişiliğin Potansiyel Avantajları Nelerdir?

Nevrotik kişiliğin bazı durumlarda belirli avantajlara yol açabileceğini düşünmek mümkündür. Ancak, bu avantajlar genellikle kişinin bu özelliklerle başa çıkma yeteneklerine ve yaşam koşullarına bağlı olarak değişir. Hastalığın bazı durumlarda sağlayabileceği olası faydalara örnekler:

• Duyarlılık ve hassasiyet: Nevrotik bireyler, çevrelerindeki duygusal ve sosyal dinamiklere daha duyarlı olabilir. Bu, başkalarının ihtiyaçlarına daha fazla dikkat etmelerine ve empatik olmalarına katkıda bulunabilir.
• Motivasyon ve ilerleme: Yoğun kaygı ve endişe hissi, bireyleri belirli hedeflere ulaşmak için motive edebilir. Bu durum, kişinin başarı odaklı olmasına ve zorlukları aşmaya çalışmasına yol açabilir.
• Yaratıcılık ve sanatsal yetenekler: Nevrotik eğilimler, duygusal derinlik ve yoğunluk sağlayabilir. Bu durum, sanatsal ifade ve yaratıcılık alanlarında daha derin bir anlam katma potansiyeli taşıyabilir.

Ancak, bu olumlu yönler genellikle negatif etkilerle dengelenir. Nevrotik kişiliğin genellikle olumsuz etkileri olduğu ve kişinin yaşam kalitesini olumsuz yönde etkilediği unutulmamalıdır. Bu nedenle, bu tür özelliklerle başa çıkmak ve olası faydalardan yararlanmak için profesyonel yardım almak önemlidir.

Nevrotik Bir insanla ilişki Kurarken Dikkate Alınması Gereken Faktörler

• Anlayış ve sabır: Hasta bireyin duygusal dalgalanmalarına karşı anlayışlı ve sabırlı olun. Zor durumlarında ona destek olmak, duygusal ihtiyaçlarını anlamak önemlidir.
• Empati: Onun duygusal durumunu anlamaya çalışın. Empati kurmak, nevrotik bir kişinin hissettiği endişe ve kaygıları daha iyi anlamanıza yardımcı olabilir.
• Eleştirilerden kaçının: Eleştirici ya da yargılayıcı bir tavır yerine, olumlu geri bildirimlerde bulunmaya çalışın. Eleştiriler, nevrotik bir bireyin kaygılarını artırabilir.
• Sınırları anlama: Kişisel alanına ve sınırlarına saygı göstermek önemlidir. İhtiyacı olduğunda uzaklaşmasına izin vermek, duygusal yoğunluğu azaltabilir.
• İş birliği: İş birliği yaparak, ortak çözümler bulmaya çalışın. Nevrotik bir kişiyle birlikte çalışmak, sorunların daha etkili bir şekilde çözülmesine yardımcı olabilir.
• Destek sunma: İhtiyaç duyduklarında destek sunun. Hasta  kişiye açık iletişim kanalları sunmak, duygusal yüklerini paylaşmalarına yardımcı olabilir.
• Profesyonel yardım önerisi: Eğer kişi, yaşadığı zorluklarla başa çıkmakta zorlanıyorsa, profesyonel yardım almalarını teşvik edin. Bir uzmana başvurmak, duygusal sağlıklarını iyileştirmelerine yardımcı olabilir.

Bu öneriler, nevrotik bir kişiyle sağlıklı ve etkili bir iletişim kurmak için temel adımlar olabilir. Ancak, her birey farklıdır ve bu nedenle iletişim tarzları da kişisel ihtiyaçlara uygun olarak ayarlanmalıdır.