Kolonoskopi

KOLONOSKOPİ NEDİR?

Kolonoskopi rektumun ve kalın bağırsağın incelendiği bir işlemdir. Kolonoskopi esnasında gerekirse bağırsaktan doku örneği alınabilir ve laboratuvarda incelenebilir . Kolonoskopi makattan girilerek yapılır, hem teşhis hem de tedavi için yapılabilir. Kolonoskopide endoskopi gibi, ucunda kamera ve ışık olan esnek bir boru ile yapılır.

KOLONOSKOPİ HANGİ HASTALIKLARDA YAPILIR?

• Geçmeyen karın ağrısı
• Rektal kanama
• Kronik kabızlık veya kronik ishal
• Açıklanamayan kansızlık veya demir eksikliği
• Nedeni açıklanamayan kilo kaybı

Hiçbir şey olmasa bile kolon kanseri ve rektum kanserinin teşhisinde kolonoskopi kullanılır. 50 yaş üzerindeki insanlar için her 5 yılda bir kolonoskopi yapılması önerilir. Daha önce bağırsak polip sorunu yaşamış olan insanların da belli aralıklarla kolonoskopi yaptırması gerekir.

KOLONOSKOPİ NASIL YAPILIR?

Kolonoskopi öncesi her işlem öncesi olduğu gibi doktora akciğer ve kalp rahatsızlıkları gebelik, kullanılan ilaçlar ve alerjisi olan ilaçlarla ilgili bilgi verilmelidir. Kolonoskopinin başarılı olabilmesi için bağırsakları temiz olması gerekir. Bunun için farklı yöntemler uygulanabilir . Bağırsakların düzgünce temizlenmemiş olması, işlem sırasında poliplerin ve lezyonların gözden kaçmasına sebep olabilir.

İşlemin yapılacağı gün işlem sonrası rahatlık için bol kıyafetler giyilmelidir. Kolonoskopi öncesi hastanın sakinleşmesi için sakinleştirici ilaç verilir. İşlem sırasında hastanın arkasını açıkta bırakacak kolonoskopi pantolonu denilen bir kıyafet giyilmektedir. Hasta yan yatırılır daha sonra dizleri karnına çektirilir. Buna kolonoskopi yatışı denilir.

Gerekli görülürse hastaya kalp ve tansiyonu izlemek için gerekli aletler bağlanabilir. Hastanın başka rahatsızlığı olması ve yaşı bu noktada önemlidir. İşlemin daha rahat yapılması ve daha iyi görünmesi için doktor içeri hava verebilir. Herhangi bir anormallik görülürse doktor oradan doku alarak biyopsi yapacaktır.

Kolonoskopinin ucunda minik bir kamera olur ve odada ekrandaki görüntüye aktarılır. Elde edilen görüntüler kaydedilir ve doktor kolonoskopi işlemini sonlandırır.

Kolonoskopi neden yapılır?

Kolonoskopinin bazı yaygın kullanım amaçları şunlardır:

• Tarama ve erken teşhis: Kolon kanseri ve diğer kalın bağırsak hastalıklarının erken teşhisi için kullanılır. Kolonoskopi, polipler adı verilen tümör öncesi oluşumları tespit etmeye ve çıkarmaya yardımcı olur.
• Semptomların değerlendirilmesi: Kolonoskopi, kronik ishal, kanlı dışkılama, karın ağrısı, kilo kaybı gibi semptomları olan hastaların değerlendirilmesinde kullanılır. Kolonoskopi, bu semptomların nedenini belirlemek ve uygun tedavi planını oluşturmak için önemli bir araştırma aracıdır.
• İltihabi bağırsak hastalıkları: Kolonoskopi, Crohn hastalığı veya ülseratif kolit gibi iltihabi bağırsak hastalıklarının teşhisini ve takibini yapmak için kullanılır.
• Kontrol ve takip: Kolon kanseri veya polipleri olan hastalar, kolonoskopi ile düzenli olarak takip edilir. Bu takipler, poliplerin tespitini ve çıkarılmasını içerir.

Kolonoskopi, hem tanısal hem de tedavi edici amaçlarla kullanılan bir işlemdir.

Kolonoskopi ve sanal kolonoskopi arasındaki fark nedir?

Kolonoskopi ve sanal kolonoskopi, kalın bağırsağın (kolon) ve rektumun iç yüzeyini değerlendirmek için kullanılan iki farklı tıbbi görüntüleme yöntemidir. İşleyiş ve sonuçları açısından farklılıklar gösterirler.

Kolonoskopi:

• Kolonoskopi, esnek bir tüp olan kolonoskopun anüsten geçirilerek kolonun içine ilerletilmesiyle gerçekleştirilir.
• Kolonoskop, içeride bir kamera ve ışık kaynağı bulunur, böylece doktor bağırsak duvarını detaylı bir şekilde görüntüleyebilir.
• Kolonoskop ayrıca polip çıkarılması, biyopsi alma veya diğer müdahaleler için kullanılabilir.
• Kolonoskopi, gerçek zamanlı olarak yapıldığından, polip veya anormallikler hemen tespit edilebilir ve gerektiğinde tedavi yapılabilir.
• Kolonoskopi invaziv bir prosedürdür ve genellikle sedasyon altında yapılır.

Sanal Kolonoskopi (Bilgisayarlı Tomografi Kolonografi – BTK):

• Sanal kolonoskopi, bilgisayarlı tomografi (BT) taraması kullanılarak kolonun iç yüzeyinin 3D görüntülerinin oluşturulmasıdır.
• Sanal kolonoskopi, kolonoskopiye alternatif bir yöntem olabilir, ancak tam bir kolonoskopi yerine geçmez. Bazı durumlarda, poliplerin veya anormalliklerin varlığını belirlemek için kullanılabilir.
• Sanal kolonoskopi, invaziv olmayan bir prosedürdür. Anüsten bir tüp yerine, rektuma hava veya bazen kontrast madde verilerek BT taraması yapılır.
• Sanal kolonoskopi, kolonun dışından görüntüler alır ve 3D bir model oluşturur. Bu modelde, polipler veya anormallikler daha sonra değerlendirilir.
• Eğer sanal kolonoskopi sırasında anormallikler tespit edilirse, doktor genellikle gerçek bir kolonoskopi yapılmasını önerir.

Her iki yöntem de avantajları ve dezavantajları olan farklı seçeneklerdir. Kolonoskopi, gerçek zamanlı görüntüleme ve tedavi imkânı sağlar, ancak invaziv bir işlemdir. Sanal kolonoskopi ise invaziv olmayan bir seçenek olabilir, ancak gerçek bir kolonoskopiye kıyasla bazı anormallikleri daha az hassas bir şekilde tespit edebilir. Hangi yöntemin sizin için en uygun olduğunu belirlemek için doktorunuzla konuşmanız önemlidir.

Kolonoskopi ne kadar zamanda tekrarlanmalıdır?

Kolonoskopi tekrarlanma süresi, birçok faktöre bağlı olarak değişebilir. Genel olarak, kolonoskopi sonrası takip süresi ve tekrarlama süresi, bulgulara, hastanın tıbbi geçmişine, ailedeki kolorektal kanser öyküsüne ve diğer risk faktörlerine göre belirlenir. Aşağıda genel yönergeler verilmiştir, ancak her hasta için bireysel bir planlama yapmak önemlidir:

Tarama Kolonoskopisi:

• 50 yaşından itibaren sağlıklı bireyler için tarama kolonoskopisi önerilmektedir.
• Normal sonuçlar elde edilirse, kolonoskopi tekrarlanma süresi genellikle 10 yıl sonra olabilir.

Polipler veya Anormalliklerin Varlığı:

• Kolonoskopi sırasında polipler (tümör öncesi oluşumlar) tespit edildiyse, tekrarlanma süresi poliplerin sayısına, büyüklüğüne ve histopatolojik özelliklerine bağlı olarak belirlenir.
• Genellikle, küçük polipler (örneğin, 1-2 cm’den küçük) tespit edildiyse, tekrar kolonoskopi 5-10 yıl sonra önerilebilir.
• Büyük polipler veya adenom (kanser riski taşıyan) tespit edildiyse, tekrar kolonoskopi süresi genellikle 3-5 yıl sonra olabilir.

İltihabi Bağırsak Hastalığı:

• Crohn hastalığı veya ülseratif kolit gibi iltihabi bağırsak hastalığı olan kişilerde, inflamasyon aktivitesinin kontrol altına alınması ve kolon kanseri riski göz önünde bulundurularak düzenli takip kolonoskopisi önerilir.
• Takip süresi, hastalığın aktivitesine ve genel duruma bağlı olarak değişebilir, ancak genellikle 1-3 yılda bir kolonoskopi yapılması önerilir.

Yukarıdaki süreler genel bir rehber niteliğindedir. Ancak her hasta için tekrarlama süresi, doktorunuzun değerlendirmesi ve sizin özel durumunuza göre belirlenmelidir. Bu nedenle, doktorunuzla konuşarak size özgü bir takip planı oluşturmanız önemlidir.

En sık sorulan sorular

Kolonoskopi öncesi nelere dikkat etmek gerekir?

Kolonoskopi öncesi bazı diyet ve sıvı takviyeleri olabilir. Ancak hastadan hastaya değişir ve buna doktor karar verir. Bu diyetin amacı posa bırakan lifli gıdalardan uzak durmaktır .Bol yağlı ,baharatlı ,bol salçalı besinlerden uzak durmakta fayda olur.

Kolonoskopiye hazırlanırken yaşanan makat çatlağı ve tahrişe karşı ne yapılabilir?

Kolonoskopi öncesi sık sık tuvalete gidileceği için tahriş sıkıntısı yaşanabilir, bunun için bebek pişik kremi ve vazelin oldukça işe yarar.

Kolonoskopi sonrası hasta nelere dikkat etmelidir?

Kolonoskopi işlemi sonrası hasta bir saat dinlendikten sonra aynı gün evine dönebilir, yanında refakatçi olması önemlidir. Gün içinde araba kullanmaması gerekir. İşlem sonrası gaz sancıları yaşanabilir. Ağır kaldırmak ve yorucu aktivitelerden uzak durmak gerekir. Kolonoskopi işlemi sonrası dışkınız da birazcık kan görülebilir ancak devam ettiği takdirde hekime başvurmalısınız. Kolonoskopiden sonra günlük yeme alışkanlıklarınıza dönebilirsiniz, ancak işlem sırasında eğer bir doku örneği alındıysa doktorunun özel bir diyet verebilir.

Kolonoskopiden sonra bol sıvı tüketilmesi önerilir. Kan sulandırıcı kullanan hastaların işlemden sonra bir süre bu ilaçları kesmesi istenebilir. Kolonoskopi işlemi sonrası kendinizi iyi izlemeli. Eğer titreme ve ateş, kusma, tuvalete çıkamama ya da idrarda kan gibi semptomlar varsa hemen doktorunuza başvurmalısınız.

İşlem sonrası rahatsız edici bir his kalır mı?

Şişkinlik, boğaz ağrısı, kramp gibi durumlar oluşabilir.

Kolonoskopi ilaçları nelerdir?

Sodyum fosfat, müshil ilaçları, mannitol, makrogol etken maddesi barındıran ilaçlar.

Kolonoskopi acılı bir işlem mi?

Hastalar işlem öncesi genel anestezi ile uyutulur ve sakinleştirici verilir bu sayede acı ve ağrı hissedilmez.

Kolonoskopi ne kadar sürer?

20 dakika ile 1 saat arasında sürer.

Kolonoskopi riskleri nelerdir?

Oldukça güvenli bir işlemdir. Ama tabi ki her işlemde olabileceği gibi bazen kolonoskopi sonrası bazı sıkıntılar olabilir. Kanama, iltihaplanma, şiddetli karın ağrısı ,işlem sırasında sakinleştiriciye negatif tepki verme gibi durumlara dikkat edilmesi lazım.

Kolonoskopide her şey çıkar mı?

Kolonoskopi sırasında, genellikle mukoza örnekleri (biyopsi), polip veya tümör çıkarılması gibi işlemler yapılabilir. Ancak, kolonoskopi ile her şeyin çıkarılması garantisi yoktur. Kolonoskopun erişebildiği alanlarda bulunan anormal görüntüler veya lezyonlar çıkarılabilir. Bunlar genellikle polipler gibi küçük tümör öncesi oluşumlar veya tümörler olabilir.