Haşimato Hastalığı Nedir? Belirtileri ve Tedavisi

Haşimato Hastalığı Nedir?

Haşimato hastalığı, otoimmün bir hastalık olup tiroid bezini etkileyerek hipotiroidizme veya tiroidin az çalışmasına neden olur. Bu hastalıkta, bağışıklık sistemi hücreleri, tiroidin hormon üreten hücrelerinin ölümüne yol açabilir. Genellikle hormon üretiminde azalmaya (hipotiroidizm) neden olan bu durum, vücudun çeşitli bölgelerini etkileyerek yorgunluk, kilo alma ve kabızlık gibi semptomlara neden olabilir. Hastalık ilaçlarla tedavi edilebilir.

Haşimato, tiroid hormonunun daha az salgı yapması durumunda ortaya çıkan bir otoimmün hastalıktır ve lenfositik tiroidit olarak da bilinir. 1912 yılında Japon bilim adamı Akira Haşimato tarafından tanımlandığı için bu ismi almıştır. Bu hastalıkta, vücut tiroid bezini yok etmek için çok miktarda anti-TPO antikoru ve anti-tiroglobulin antikoru üretir. Bu antikorlar tiroid bezine bağlanarak tiroid hücrelerini tahrip eder ve iltihaplanmaya neden olur. Sonuç olarak, tiroid hormonu üretimi azalır.

Başlangıçta hastalıkta ufak bir guatr ve yüksek anti-TPO antikor düzeyleri görülürken, TSH, T3 ve T4 hormonları normal olabilir. Ancak zamanla hastalık ilerler ve tiroit yetmezliği gelişir. Bu nedenle,  hastalığın ilerleyen evrelerinde tam tiroid yetmezliği olabilir.

Haşimato Hastalığının Belirtileri Nelerdir?

Haşimato hastalığının belirtileri şunlardır:

• Yorgunluk ve halsizlik
• Üşüme ve soğuğa karşı duyarlılık
• Uyku hali
• Cilt kuruluğu
• Kabızlık
• Saç dökülmesi
• Kas güçsüzlüğü
• Kilo alma
• Konsantre olmada zorlanma
• Guatr varlığı
• Depresyon ve sinirli olma gibi ruh hali değişiklikleri
• Göz altlarında ve yüzde şişme
• Kolay üşüme
• Kramplar
• Seste değişiklik
• Adet düzensizliği
• İştahsızlık
• Konuşmada yavaşlık ve unutkanlık
• Nabız sayısında düşme
• İleri düzeyde hipotiroidi olan hastalarda şu belirtiler de görülebilir:
• Akciğer ve kalp zarlarında sıvı toplanması
• Karpal tünel sendromu
• Uyku apnesi
• Göğüslerden süt gelmesi veya prolaktin hormonunda yükselme
• Cinsel istekte azalma
• Kan sodyum düşüklükleri

Haşimato hastalığında kolesterol düzeyi genellikle yüksek olabilir, bu nedenle hastada kalp damar hastalıkları da görülebilir. İlerlemiş vakalarda, kalp zarında (perikardit), akciğerde (plörezi) ve karında su toplanması (asit) gibi komplikasyonlar ortaya çıkabilir.

Haşimato Hastalığının Sebepleri ve Risk Faktörleri

Hastalığın temel nedeni, bağışıklık sisteminin kendi dokularını yanlışlıkla yabancı olarak tanımlaması ve tiroid bezine karşı saldırıya geçmesidir. Bununla birlikte, genetik faktörler ve çevresel etkenler de haşimatonun ortaya çıkmasına katkıda bulunabilir.  Hastalığının risk faktörleri ve ilişkili durumlar şunlardır:

• Tip 1 diyabet
• Vitiligo
• Çölyak Hastalığı
• Addison Hastalığı
• Romatoid artrit
• Pernisiyöz Anemi
• Kelebek Hastalığı (Lupus)
• Anti-TPO pozitifliği (Anti-tiroperoksidaz antikorlarının varlığı)
• Kalp yetmezliği olan bireyler

Haşimato hastalığı genellikle kadınlarda daha sık görülür. Östrojen seviyeleri ve genetik yatkınlık bu durumun risk faktörleri arasındadır. Erkeklerde daha az görülse de tiroid hormon yetmezliğinin erkeklerdeki önemli sebeplerinden biridir.

Haşimato Hastalığının Neden Olduğu Komplikasyonlar

Haşimato hastalığı ve hipotiroidizm tedavi edilmediğinde bir dizi komplikasyon ortaya çıkabilir:

• Guatr: Tiroid hormonu üretimi azaldıkça, tiroid bezi hipofiz bezinden daha fazla uyarı alarak guatra yol açabilir. Bu durum, görüntüde rahatsızlık yaratabilir ve nefes almayı engelleyebilir.
• Kalp sorunları: Haşimato kaynaklı hipotiroidizm, zayıf kalp fonksiyonuna veya düzensiz kalp atışlarına sebep olabilir. Ayrıca yüksek düzeyde düşük yoğunluklu lipoprotein (LDL) kolesterol seviyelerine sahip olabilir, bu da kardiyovasküler hastalık ve kalp yetmezliği riskini artırabilir.
• Zihinsel sağlık sorunları: Haşimato hastalığı erken dönemde depresyon veya diğer zihinsel sağlık bozukluklarını tetikleyebilir.
• Üreme sorunları: Kadınlarda hipotiroidizm, cinsel istekte azalma, yumurtlama problemleri ve düzensiz âdet kanamalarına yol açabilir. Hipotiroidizm erkeklerde libido azalması, erektil disfonksiyon ve sperm sayısında azalmaya neden olabilir.
• Hamilelik komplikasyonları: Hamilelik sırasında hipotiroidizm, düşük veya erken doğum riskini artırabilir. Tedavi edilmemiş hipotiroidizme sahip kadınların bebekleri, entelektüel yeteneklerde azalma, otizm ve konuşma gecikmeleri gibi gelişimsel bozukluklarla karşı karşıya kalabilirler.

Haşimato hastalığı ayrıca endokrin organlara bağlı hastalıklara (örneğin, böbreküstü bezi sorunları veya diyabet), kas-iskelet sistemi hastalıklarına (örneğin, romatizmal hastalıklar) ve psikiyatrik rahatsızlıklara (örneğin, depresyon) neden olabilir. Tiroid nodülleri de  hastalığın tiroid bezinin yapısında bozukluklara yol açmasıyla ortaya çıkabilir ve takip edilmeleri gerekebilir.

Haşimato Hastalığının Teşhisinde Kullanılan Testler ve Tedavi Yöntemleri

Hastalığın tanısında kullanılan testler ve tedavi yöntemleri şu şekildedir:

Tanı yöntemleri

• Tiroit hormonları testleri: Haşimato hastalığının tanısında tiroit hormonlarına bakılır. Bu testler arasında serbest triiyodotironin (FT3), serbest tiroksin (FT4) ve tiroid uyarıcı hormon (TSH) bulunur. Hastaların büyük bir kısmında tiroit hormonları normal seviyededir, ancak %10 civarında hipotiroidi gözlenebilir.
• Antikor testleri: Haşimato hastalarının çoğunda yaşam boyu Anti-TPO ve Anti-TG antikorları bulunur. Bu antikorlar, hastalığın ilerleyen dönemlerinde hipotiroidi gelişeceğini haber verir.
• Ultrasonografi: Tiroid bezinin ultrasonografi ile incelenmesi, nodüllerin varlığını ve tiroid dokusunun yapısını değerlendirmek için kullanılır. Tespit edilen nodüllerin iyi huylu olup olmadığını anlamak için ultrasonografi altında iğne biyopsisi yapılabilir.

Tedavi

• Hormon tedavisi: Hipotiroidi teşhisi konulan hastalara tiroit hormonu tedavisi verilir. Tedavi edilmeyen hipotiroidizm durumunda TSH hormonu normal sınırlar içine çekilinceye kadar doz ayarlaması yapılır. Normal sınırlar içine girdikten sonra da düzenli kontrollerle doz ayarlamaları yapılır.
• Takip ve kontroller: Haşimato hastaları düzenli olarak doktorları tarafından izlenmelidir. Beslenme, kilo alımı ve hastalığın aktivitesi gibi faktörlerle doz ayarlamaları gerekebilir. Özellikle hamilelik döneminde ve çocuk sahibi olma çağındaki kadınların takipleri önemlidir.
• Nodül takibi: Bazı haşimato hastalarında tiroit nodülü gelişme eğilimi fazladır. Bu hastalarda tiroit nodüllerinin düzenli olarak takibi önemlidir.

Hastalığın ilerlemesi durumunda, saç dökülmesi, kilo kontrolünde güçlük, kan yağlarında yükselme, kalp damar hastalıkları, kansızlık gibi sorunlar ortaya çıkabilir. Bu nedenle düzenli kontroller ve tedaviye uyum önemlidir.

Haşimato Hastalığına Hangi Bölüm Bakar

Haşimato hastalığını genellikle iç hastalıkları (Dahiliye) uzmanları veya endokrinoloji uzmanları takip eder. Bu uzmanlar tiroid bezinin sağlığı ve işleviyle ilgilenirler. Eğer  hastalığınız varsa bu uzmanlardan birine danışmanız uygun olacaktır.

Haşimato Hastalığında Beslenme ilkeleri

Haşimato hastalığıyla ilgili özel bir diyet olmasa da sağlıklı beslenme, her hastalıkta olduğu gibi haşimato hastaları için de önemlidir. Beslenme tercihleriyle hastalığın semptomlarını hafifletmek ve genel sağlığı desteklemek mümkündür.  Hastalar için beslenme ile ilgili bazı öneriler:

• Selenyum: Selenyum, haşimato hastalığında yükselen antikorları azaltabilir. Ancak, selenyumun hastalığın klinik seyrini değiştirdiği kanıtlanmamıştır.
• Glutensiz beslenme: Bazı çalışmalar, glutensiz beslenmenin  hastalarda semptomların azalmasına yardımcı olabileceğini göstermektedir. Bu nedenle, glutene karşı hassasiyeti olan veya glutene karşı intoleransı olduğu bilinen hastalara glutensiz bir diyet önerilebilir.
• İlaçların alımı: Hipotiroidi nedeniyle tiroid hormonu ilacı kullanan hastaların, ilaçlarını aç karnına alması önemlidir. Ayrıca, tiroid hormon ilacının emilimini etkileyebilecek kepekli tahıllar, yoğurt veya süt gibi emilimi bozabilecek gıdalarla birlikte alınmamalıdır.
• Dengeli ve çeşitli beslenme: Sağlıklı bir beslenme planı, dengeli bir şekilde protein, karbonhidrat, sağlıklı yağlar, lif, vitaminler ve mineraller içermelidir. Çeşitli besinler tüketmek, vücudun ihtiyacı olan besin öğelerini almasına yardımcı olur.
• Anti-inflamatuar besinler: Anti-inflamatuar özelliklere sahip besinler, haşimato hastaları için faydalı olabilir. Bu besinler arasında omega-3 yağ asitleri içeren balık, zeytinyağı, meyve, sebze, yeşil yapraklı sebzeler ve baharatlar bulunur.
• Su tüketimi: Hidrasyon önemlidir. Bol miktarda su içmek, vücudun sağlıklı bir şekilde çalışmasına ve metabolizmanın düzenlenmesine yardımcı olur.
• Bireysel toleranslar: Her haşimato hastasının vücudu farklıdır, bu nedenle bireysel toleranslarına göre uygun olan besinleri belirlemek önemlidir. Belirli gıdalara karşı hassasiyeti olan hastalar, semptomlarını izleyerek ve doktorlarıyla danışarak bu gıdalardan kaçınabilirler.

Sonuç olarak, haşimato hastalığı olan bireylerin sağlıklı ve dengeli bir beslenme planı izlemeleri önemlidir. Ancak, kişisel sağlık durumlarına ve semptomlarına göre beslenme tercihleri ve diyet planları değişiklik gösterebilir. Bu nedenle, bireysel ihtiyaçlarına uygun bir beslenme planı oluşturmak için bir beslenme uzmanından veya doktorundan destek almak önemlidir.

Haşimato Hastalığında Tuz Tüketimi: Öneriler ve Dikkat Edilmesi Gerekenler

Haşimato hastalarının tuz tüketimi konusunda özel bir kısıtlama yoktur. İyotun  hastalığın klinik seyrini olumlu ya da olumsuz etkilediğine dair kesin bir kanıt bulunmamaktadır. Dolayısıyla,  hastalar tuz tüketimlerini normal sınırlar içinde tutabilirler. Ancak, sağlıklı bir yaşam tarzı için aşırı tuz tüketiminden kaçınılması önerilir. Beslenme konusunda herhangi bir endişeniz varsa, doktorunuzla görüşmek önemlidir.

Haşimato Hastalarının Kilo Vermesi: Öneriler ve ipuçları

Hastalar kilo verme konusunda aşağıdaki adımları izleyebilirler:

• Tiroid hormonlarının düzenlenmesi: Hipotiroidi (tiroit hormonu eksikliği) tedavisi için düzenli olarak ilaç kullanılmalıdır. Doğru dozda ve zamanında ilaç kullanımı, metabolizmanın düzenlenmesine ve kilo kontrolüne yardımcı olabilir.
• Bilinçli beslenme: Sağlıklı ve dengeli bir beslenme planı oluşturmak önemlidir. Yüksek lifli gıdalar, sağlıklı proteinler, sebzeler, meyveler ve tam tahıllı ürünler tüketilmelidir. Ayrıca, işlenmiş gıdalardan, şekerli ve yağlı yiyeceklerden kaçınılmalıdır.
• Porsiyon kontrolü: Porsiyon kontrolü sağlanarak, fazla kalori alımı önlenmelidir. Düşük kalorili ve besleyici yiyecekler tercih edilmelidir.
• Egzersiz: Düzenli egzersiz yapmak, kilo verme sürecini hızlandırabilir. Aerobik egzersizler, kardiyo aktiviteleri ve direnç antrenmanları haşimato hastaları için faydalı olabilir.
• Stres yönetimi: Stres, kilo alımını tetikleyebilir. Stres yönetimi teknikleri, meditasyon, derin nefes alma egzersizleri veya yoga gibi aktiviteler, stres seviyelerini azaltabilir ve kilo verme sürecini destekleyebilir.
• Doktor takibi: Kilo verme sürecinde doktorunuzla iletişim halinde olmak önemlidir. Tiroid hormonlarının düzenlenmesi ve kilo kaybı sürecinde uygun desteği almak için düzenli kontroller yapılmalıdır.
• Sabır ve motivasyon: Kilo verme süreci zaman alabilir ve bazen zorlayıcı olabilir. Sabırlı olmak ve hedeflere ulaşmak için motivasyonu korumak önemlidir.

Hastalar kilo verme sürecinde dikkatli olmalı ve sağlıklı kilo verme yöntemlerini tercih etmelidir. Uygulanan diyet ve egzersiz planlarıyla ilgili doktor veya beslenme uzmanından destek almak faydalı olabilir.

Haşimato Olan Ne Yememeli?

Hastaların tüketirken dikkat etmesi gereken bazı yiyecekler :

• İyotlu yiyecekler: İyot, tiroit bezinin hormon üretiminde önemli bir rol oynar. Ancak, aşırı miktarda iyot tüketimi,  hastaların tiroid fonksiyonlarını daha da bozabilir. Bu nedenle, deniz ürünleri, iyotlu tuzlar ve iyotlu besin takviyeleri aşırıya kaçmadan tüketilmelidir.
• Gluten: Bazı araştırmalar, glutene karşı duyarlılık veya intoleransın, haşimato hastalarında inflamasyonu artırabileceğini ve semptomları kötüleştirebileceğini öne sürmektedir. Bu nedenle, buğday, arpa ve çavdar gibi gluten içeren yiyeceklerden kaçınılması önerilebilir.
• Soya: Soya ürünleri, bazı haşimato hastalarında tiroid hormonlarının emilimini etkileyebilir ve tiroid fonksiyonlarını olumsuz yönde etkileyebilir. Bu nedenle, soya içeren yiyeceklerin tüketimi sınırlı tutulmalıdır.
• Çiğ lahana ve brokoli: Çiğ lahana, brokoli gibi çiğ cruciferous sebzeler, haşimato hastalarında tiroid fonksiyonlarını etkileyebilecek bileşikler içerir. Bu sebzelerin pişirilmesi veya buharlanması, bu olumsuz etkileri azaltabilir.
• Kafein ve alkol: Kafein ve alkol, haşimato hastalarında hormonal dengesizliklere neden olabilir ve semptomları kötüleştirebilir. Bu nedenle, kafein ve alkol tüketimini sınırlamak veya mümkünse tamamen kaçınmak önemlidir.
• Rafine şeker ve işlenmiş gıdalar: Rafine şekerler ve işlenmiş gıdalar, inflamasyonu artırabilir ve metabolizmayı olumsuz etkileyebilir. Bu nedenle, sağlıklı bir diyet için rafine şekerlerden ve işlenmiş gıdalardan uzak durmak önemlidir.
• Gıda hassasiyetleri: Haşimato hastaları, bireysel olarak bazı gıdalara karşı hassasiyet geliştirebilirler. Bu nedenle, semptomları izlemek ve hangi gıdaların semptomları kötüleştirdiğini belirlemek önemlidir. Gerekirse, bir beslenme uzmanı veya doktordan destek almak faydalı olabilir.