Kanlı Kusma (Hematemez) Nedir?

Kan kusma veya hematemez, sindirim sisteminde kanama olduğunu gösterebilen ciddi bir belirtidir. Bu durum, ülser, varis veya reflü hastalığı gibi durumlarla ilişkilendirilebilir ve yaşamı tehdit edici olabilir. Hematemez genellikle koyu kahve renkli kan veya parlak kırmızı kan şeklinde görülür. İç kanama nedeniyle mide içeriği kanla karışabilir veya sadece kanlı olarak kusulabilir. Endoskopi ve ilaçlarla müdahale edilerek kanama durdurulabilir. Kanlı kusma, yemek borusunda veya midenin bir kısmında kanama olduğunu gösterebilir ve ciddi bir tıbbi durumdur.

Kahve telvesi rengi, midedeki kanın hidroklorik asidin etkisiyle sindirilmesinden kaynaklanır ve genellikle durmuş kanamayı işaret eder. Koyu kırmızı kusma aktif devam eden kanamayı, parlak kırmızı renkte kusma ise çok miktarda ve hızlı bir kanamayı gösterebilir.

Ancak kanlı kusma tek başına anlamlı olmayabilir. Genellikle hematemezi (kanlı kusma) olan hastalarda melena da görülür. Melena, bağırsaklarda sindirilen kanın hastanın dışkısında siyah, parlak veya mat renkte ve kömür gibi bir görünüme sahip olmasına neden olan bir durumdur.

Hematemez (Kanlı kusma) Neyin Belirtisidir?

Hematemez (Kanlı Kusma), genellikle üst gastrointestinal sistemde (yemek borusu, mide ve onikiparmak bağırsağı) meydana gelen kanamaların bir belirtisidir. İnce bağırsağın daha alt kısımları ve kalın bağırsaktan kaynaklanan kanamalar genellikle dışkıda kırmızı renkli kanama olarak kendini gösterir. Hematemezi yaşayan kişilerde, kusmuğun rengine göre kanamanın şiddeti hakkında fikir edinilebilir.

• Peptik ülser: Hematemez, üst gastrointestinal sistem kanamalarının en sık nedenlerinden biri olan peptik ülser hastalığı ile ilişkilidir. Bu ülserler genellikle onikiparmak bağırsağının ilk kısmında ortaya çıkar, ancak nadiren mide ve yemek borusunda da görülebilir.
• Mide, bağırsak ve yemek borusunun kanserleri: Hematemez, bu organlardaki kanserlerden kaynaklanabilir. Mide, bağırsak ve yemek borusu kanserleri, bazen pankreas kanserleri de hematemez nedeni olabilir.
• Siroz: Siroz hastalarında, yemek borusu ve midedeki varislerin kanaması da ciddi ve hayati tehlike oluşturan kanamalara sebep olabilir.
• Hamilelik: Gebelerde ve aşırı alkol tüketen kişilerde şiddetli kusmaya bağlı olarak yemek borusunda yırtıklar oluşabilir ve bu da kanlı kusmaya yol açabilir. Araştırmalar, kanamaların %80’inin kendiliğinden durduğunu, %20’sinin ise devam ettiğini veya tekrarladığını göstermektedir.

Hematemez (Kanlı kusma) Neden Olur?

Kanlı kusma veya hematemez, çeşitli nedenlere bağlı olarak ortaya çıkabilir. Bu nedenler arasında şunlar bulunabilir:

• Ülser, Gastrit, Gastroenterit ve Reflü gibi Gastrointestinal Hastalıklar: Bu tür hastalıklar genellikle mide veya bağırsaklarda yaraların oluşmasına neden olabilir ve kanamanın başlamasına yol açabilir.
• Siroz ve Pankreatit gibi Karaciğer-Pankreas Hastalıkları: Karaciğer veya pankreas hastalıkları da kanamaya neden olabilir.
• Kan pıhtılaşma bozuklukları: Kan pıhtılaşma mekanizması bozuk olan kişilerde, kanama eğilimi artabilir ve bu durum kanlı kusma olarak kendini gösterebilir.
• Kanser: Mide, bağırsak veya yemek borusu kanserleri kanama yapabilir ve bu da kanlı kusmaya neden olabilir.
• Antiinflamatuar İlaçlar ve Aspirin gibi İlaçlar: Bazı ilaçlar gastrointestinal sistemi tahriş edebilir ve ülser gibi durumlara yol açabilir, bu da kanamaya sebep olabilir.
• Anemi ve İç Kanamaya Neden Olabilecek Yaralanmalar: Anemi veya iç kanamaya bağlı yaralanmalar kanlı kusmaya yol açabilir.

Kanlı Kusma Genellikle Şu Belirtilerle Birlikte Görülür:

• Peptik ülser: Midede veya onikiparmak bağırsağında oluşan açık yaralar genellikle bu duruma yol açar. Bakteriyel enfeksiyonlar veya aspirin gibi ilaçlar da buna neden olabilir.
• Akut inflamasyon: Yemek borusu veya mide zarında iltihaplanma kanama riskini artırabilir.
• Yırtılan genişlemiş kan damarları: Siroz gibi durumlar damarların genişlemesine ve zayıflamasına neden olabilir, bu da kanamanın başlamasına yol açabilir.
• Kronik pankreatit: Pankreası çevreleyen kan damarlarına zarar verebilir ve kanamanın başlamasına yol açabilir.
• Helikobakter pylori enfeksiyonu: Peptik ülser hastalığına neden olabilir ve kanamaya yol açabilir.
• Karaciğer hastalığı veya alkol kullanımı: Bu durumlar da varislerin oluşmasına ve kanamanın başlamasına yol açabilir.
• İlaçlar: Bazı ilaçlar kanama riskini artırabilir ve kanlı kusmaya yol açabilir.

Hastaların hangi ilaçları kullandığı da belirlenmelidir çünkü bazı ilaçlar kanamaya neden olabilir veya durumu daha da kötüleştirebilir. Örneğin, aspirin dahil tüm NSAID’ler (parasetamol hariç) ağrı kesici ve ateş düşürücü olarak kullanılır ve peptik ülser oluşumuna neden olabilir. Ayrıca, diğer ilaçların da kanamaya neden olabileceği veya etkileyebileceği unutulmamalıdır.

Üst sindirim sistemi kanama öyküsü olan hastalarda önceki kanamalar da mutlaka sorulmalıdır çünkü %60’ında aynı lezyondan tekrar kanama olabilir. Hastanın tıbbi geçmişi de gözden geçirilmeli ve üst GİS kanamaya yol açabilecek veya tedaviyi etkileyebilecek diğer önemli durumlar belirlenmelidir.

Hematemez Kaynakları ve ilgili belirtiler

Üst GİS kanaması yaşayan hastalarda, kanamanın kaynağını belirlemeye yardımcı olabilecek belirtiler mevcuttur. Hematemezin olası kaynakları şunlar olabilir:

• Üst karın ağrısı: Bu durumda peptik ülser olabilir.
• Odinofaji (yutma sırasında ağrı), gastroözofageal reflü veya yutma güçlüğü: Bu belirtiler yemek borusu ülseri veya kanseri ile ilişkilendirilebilir.
• Kanlı kusmadan önce şiddetli öğürme veya öksürük: Bu durumda Mallory-Weiss yırtığı olabilir.
• Sarılık ve karın şişliği (ascites): Bu durumda varis kanaması veya portal hipertansif gastropati düşünülebilir.
• Erken tokluk, istemsiz kilo kaybı gibi alarm semptomları: Bu belirtiler kötü huylu tümöre işaret ediyor olabilir.

Hematemez (Kanlı kusma) Tanısı Nasıl Konur?

Hematemez (kanlı kusma), acil bir tıbbi durumu işaret eder ve hızlı bir şekilde teşhis edilmelidir. Teşhis sürecinde aşağıdaki adımlar genellikle izlenir:

• Hastanın değerlendirilmesi: Hastanın semptomları, tıbbi öyküsü ve mevcut durumu değerlendirilir. Ayrıca vital bulgular (kan basıncı, nabız, solunum hızı, vücut sıcaklığı) ve fiziksel muayene yapılır.
• Endoskopi: Hem tanı hem de tedavi amacıyla endoskopi yapılır. Bu prosedür sırasında endoskop, mide ve yemek borusunun iç kısmını görüntülemek için kullanılır. Endoskopi sırasında kanamanın kaynağı belirlenir ve bazı durumlarda tedavi de gerçekleştirilir.
• Görüntüleme tetkikleri: Endoskopi sonrasında, kanamanın nedenini daha iyi anlamak için bilgisayarlı tomografi (BT) veya ultrason gibi görüntüleme tetkikleri yapılabilir.
• Laboratuvar testleri: Kan sayımı, böbrek fonksiyon testleri ve diğer kan değerleri hastanın genel sağlık durumu hakkında bilgi sağlar ve tedavi planlamasına yardımcı olur.
• Hastanın gözlemi: Özellikle ciddi durumları olan hastalar, hastanede gözlem altında tutulur. Bu, durumlarının izlenmesini, gerekirse tedaviye hızlı müdahale edilmesini sağlar.

Hematemez şiddetli bir belirti olduğundan, tedavi ve izleme süreci hızlı bir şekilde başlatılmalıdır. Bu nedenle, hastanın durumu acil bir şekilde değerlendirilmeli ve uygun tedavi planı oluşturulmalıdır.

Hematemez (Kanlı kusma) Tedavi Edilebilir mi?

Hematemez (kanlı kusma) tedavi edilebilir, ancak tedavi yöntemi altında yatan nedenlere bağlıdır. Örneğin:

• Peptik Ülser: Hematemezin en yaygın nedenlerinden biri olan peptik ülser, mide asit salgısını azaltan ilaçlar ve antibiyotiklerle tedavi edilir. Bu tedavi genellikle ülserin iyileşmesine ve kanamanın durmasına yardımcı olur.
• Kanser: Kanser durumunda tedavi, hastanın durumuna ve kanserin yayılma derecesine bağlı olarak değişir. Cerrahi, kemoterapi, radyoterapi veya hedefe yönelik ilaçlar gibi farklı tedavi seçenekleri kullanılabilir.
• Varis Kanaması: Varis kanaması olan kişilere bantlama veya diğer endoskopik tedavi yöntemleri uygulanabilir. Bu tedaviler genellikle varislerin kontrol altına alınmasına ve kanamanın durmasına yardımcı olur.

Hematemez tedavisinde temel amaç, kanamanın kaynağını belirlemek ve kanamanın durmasını sağlamaktır. Bu nedenle, tanı ve tedavi süreci, hastanın belirtileri, tıbbi geçmişi ve durumu dikkate alınarak bireysel olarak planlanmalıdır.

Hematemez (Kanlı kusma) Sonrası Olası Komplikasyonlar

Hematemez sonrasında beklenen sorunlar şunları içerebilir:

• Tekrarlayan kanama: Kanlı kusmanın tekrarlaması, ilk kanamanın nedeninin tam olarak tedavi edilememesi veya başka komplikasyonların ortaya çıkması durumunda olabilir. Bu nedenle, hastaların düzenli olarak takip edilmesi ve gerekirse tedavi edilmesi önemlidir.
• Komplikasyonlar: Kanama çok şiddetli ise veya uzun süre devam ederse, mide veya bağırsaklarda delinme veya daralma gibi ciddi komplikasyonlar ortaya çıkabilir. Bu durumlar acil tıbbi müdahale gerektirebilir.
• Anemi: Kan kaybı sonucunda anemi gelişebilir. Anemi, vücudun yeterli miktarda sağlıklı kırmızı kan hücresi üretememesi durumudur. Anemi semptomları arasında halsizlik, solukluk, nefes darlığı ve baş dönmesi bulunur.
• Mental ve fiziksel etkiler: Sürekli kan kaybı ve tekrarlayan kanama atakları, hastanın mental ve fiziksel sağlığını olumsuz etkileyebilir. Bu durumun etkileri, hastanın genel sağlık durumu ve yaşam kalitesi üzerinde belirgin olabilir.

Bu nedenlerle, hematemez yaşayan hastaların düzenli olarak takip edilmesi, tedavi edilmesi gereken altta yatan nedenlerin belirlenmesi ve uygun önlemlerin alınması önemlidir. Ayrıca, hematemez geçiren kişilerin semptomlarını izlemek ve herhangi bir sorun veya komplikasyon geliştikçe tıbbi yardım almak önemlidir.

Hematemez Tehlikeli Bir Durum mu?

Evet, hematemez ciddi bir tıbbi durumdur ve potansiyel olarak hayati tehlike oluşturabilir. Sindirim sisteminin herhangi bir yerindeki kanamanın belirtisi olan kanlı kusma, altta yatan birçok ciddi sorunun göstergesi olabilir. Bu durumda, kanamanın kaynağını belirlemek ve uygun tedaviyi başlatmak hayati önem taşır.

Hematemez, peptik ülser, gastrit, kanser, karaciğer hastalığı gibi durumlarla ilişkili olabilir ve tedavi edilmediğinde veya kontrol altına alınmadığında komplikasyonlara ve hatta ölüme yol açabilir. Bu nedenle, hematemez belirtileri yaşayan kişilerin derhal tıbbi yardım almaları önemlidir. Tedavi erken başladığında, kanamanın kaynağı belirlenebilir ve uygun müdahalelerle tehlikeli durumlar önlenebilir.