Diz eklemi, vücudun hareketini sağlayan en karmaşık ve önemli eklemlerden biridir. Bu eklemdeki sağlıklı yapıların korunması, günlük yaşamın konforlu bir şekilde sürdürülmesi noktasında kritik bir öneme sahiptir. Diz ekleminde yer alan ve hareket sırasında yük dağılımını dengeleyen menisküs, insanın hareket kabiliyetini sağlayan en önemli yapıların başında gelmektedir. Menisküs yaralanmalarının özellikle sporcuların başına geldiğini düşünsek de yaşa bağlı olarak da söz konusu yapılarda yaralanmalar görülebilmektedir.
Menisküs Nedir?
Menisküs, diz ekleminde bulunan yarım ay biçimindeki kıkırdak yapılardır. İnsan dizinde iki menisküs bulunmaktadır. Medial menisküs, diz ekleminin iç kısmında yer alırken lateral menisküs, diz ekleminin dış kısmında yer alır. Bu yapıların diz ekleminin stabilitesini sağlamanın yanı sıra, kemikler arasındaki sürtünmeyi azaltma ve eklemi koruma gibi görevleri de vardır. Dahası, bu yapılar vücudun ağırlığını eşit bir şekilde dağıtma göreviyle de insan anatomisinde kritik bir öneme sahiptir.
Menisküs Yırtığı Nedir?
Menisküs yaralanmaları; spor aktivitelerinde zorlayıcı hareketlere ya da yaşlanmaya bağlı olarak ortaya çıkar. En sık karşılaşılan nedenler arasında ise ani dönme hareketleri, çömelme sırasında oluşan baskılar ve travmatik darbeler yer alır. Yaşlandıkça da menisküs dokusu zayıflar ve dejeneratif yırtıklar daha yaygın hâle gelir.
Menisküs Yırtığının Belirtileri
Menisküs yırtığı belirtileri denince ilk sırayı, dizde özellikle harekete bağlı hissedilen ağrı almaktadır. Bununla birlikte şişlik ve sertlik, dizde kilitlenme ya da hareket kısıtlılığı da belirtiler arasındadır. Ayrıca çömelme ya da merdiven çıkma eylemlerini gerçekleştirirken rahatsızlık hissi de bu yapılarda meydana gelen yırtığa işaret eder. Menisküs yırtığı, dizde belirgin şikâyetlere yol açan bir durumdur. Bu şikâyetlerden en belirginleri arasında dizde ağrı, şişlik ve hareket sırasında dizden ses gelmesi öne çıkar. Yırtık oluştuğu anda hissedilen şiddetli ağrı ve patlama hissi, bu durumun en belirgin işaretlerinden biridir.
Menisküs yırtığı olan bireylerden fazla görülen belirtiler şunlardır:
- Patlama Sesi ve Dizde Anormal Hareket Hissi
Menisküs hasarı sırasında dizden gelen patlama sesi oldukça karakteristiktir. Bu durum genellikle dizin yerinden oynuyormuş gibi hissettirmesiyle de ilişkilidir. - Dizde Hareket Kısıtlılığı ve Ağrı
Diz bükme, eğilme veya normal hareketler sırasında zorlanma ve ağrı sıkça yaşanır. Bu ağrılar günlük aktiviteleri zorlaştıracak düzeyde olabilir. - Şişlik ve Ödem Oluşumu
Yırtık nedeniyle dizde ödem birikir ve bu durum şişliğe yol açar. Şişlik özellikle menisküsün hasar aldığı bölgede belirginleşir. - Dizden Ses Gelmesi
Dizi hareket ettirirken sürtünme ya da takılma hissiyle birlikte ses gelmesi, menisküs yırtığının sık rastlanan semptomlarından biridir. - Kilitlenme ve Takılma Hissi
Dizde bir noktada hareketin durması veya kilitlenme hissi, menisküs yırtığına işaret eden önemli belirtilerden biridir. - Dizde Güçsüzlük ve Destek Kaybı
Menisküs yırtığı olan kişiler, dizlerinde güçsüzlük hissedebilir.
Menisküs Yırtığına Ne İyi Gelir?
Menisküs yaralanmalarının teşhisi için genellikle fizik muayene ve MRI gibi görüntüleme yöntemleri kullanılır. Doktorlar, McMurray testi veya Apley sıkıştırma testi gibi özel manevralarla menisküs hasarını belirleyebilir.
Menisküs yaralanmalarında tedavi planı, yaralanmanın türüne ve şiddetine, hastanın yaşı ve yaşam tarzına bağlı olarak değişir.
- Cerrahi Olmayan Tedaviler
- Dinlenme ile yaralı dizin üzerindeki yükü hafifletmek önemlidir.
- Buz uygulaması ile şişliği ve ağrıyı bir noktaya kadar azaltmak mümkün olabilmektedir.
- Bandaj veya dizlik kullanımı ile diz eklemi desteklenebilir.
- Fizyoterapi ile kaslar güçlendirilebilir.
- Hekimin uygun gördüğü ilaçlar ile ağrı ve inflamasyon azaltılabilir.
- Cerrahi Tedavi
Eğer cerrahi olmayan tedaviler işe yaramazsa veya yaralanma ciddi boyutlardaysa bu rahatsızlıkta cerrahi müdahale gerekli olabilir.
Menisküs Yırtığı ve Artroskopi Ameliyatı
Menisküs yırtığının cerrahi tedavisinde genellikle açık ameliyatlar yerine artroskopik cerrahi adı verilen kapalı yöntem tercih edilir. Bu teknik, eklem içine doğrudan bakma ve müdahale etme imkânı sunar.
Artroskopi sırasında, yaklaşık 1 santimetrelik küçük bir kesi yapılır ve bu kesiden ince, kurşun kalem boyutlarında bir kamera eklem içine yerleştirilir. Gerekli durumlarda, ek bir ya da daha fazla kesi yapılarak yırtık menisküs dokusunu onarmak ya da çıkarmak için özel cerrahi aletler eklem içine yönlendirilir.
- Kesiler: Ameliyat sırasında yapılan kesiler oldukça küçüktür ve genellikle her biri yaklaşık 1 santimetre uzunluğundadır. Bu kesiler, dikiş veya bantlarla kapatılır.
- Kullanılan Aletler: Yırtık menisküs dokusunu temizlemek ya da onarmak için özel tıraş makineleri ve makaslar kullanılır. Cerrah, aynı zamanda artroskop yardımıyla eklem içinde başka problemleri de değerlendirebilir. Gevşek kıkırdak parçaları ya da diğer hasarlar bu esnada tespit edilerek giderilebilir.
Anestezi Türleri
Artroskopi ameliyatı, hastanın durumuna ve cerrahın tercihine bağlı olarak farklı anestezi yöntemleriyle yapılabilir. Hastanın tamamen uyutulduğu genel anestezi, hastanın sadece diz bölgesinin uyuşturulduğu lokal anestezi, hastanın belden aşağısının uyuşturulduğu epidural veya spinal anestezi teknikleri ile antroskopi ameliyatı gerçekleştirilebilmektedir.
Artroskopik cerrahi, minimal invaziv bir yöntem olması sayesinde iyileşme sürecini hızlandırırken cerraha eklem içinde detaylı bir değerlendirme yapma olanağı da sunar. Bu yöntem, menisküs yırtığına bağlı sorunların tedavisinde etkili ve modern bir yaklaşımdır.
Menisküs Ameliyatı Türleri
- Parsiyel Menisektomi: Yırtık menisküsün bir kısmının çıkarılması işlemidir.
- Menisküs Onarımı: Menisküsün yırtık kısmının dikilmesi yöntemidir. Genç ve aktif bireyler için uygundur.
- Menisküs Nakli: Menisküsün tamamen işlevsiz olduğu durumlarda başka bir menisküs dokusunun hastaya nakledilmesi işlemidir.
Menisküs Ameliyatı ve Sonrası
Menisküs ameliyatları genellikle artroskopik (kapalı) cerrahi yöntemiyle yapılır. Bu yöntemde iyileşme süreci daha hızlıdır. Ameliyat sonrası dikkat edilmesi gerekenlere önem göstermek hızlı toparlanma için oldukça önemlidir. Doktorun önerdiği egzersizleri düzenli yapmak, diz eklemini zorlayıcı hareketlerden kaçınmak, fizik tedavi sürecini aksatmamak, şişlik ve ağrı durumunda doktora başvurmak ameliyat sonrası süreci yönetmede oldukça etkilidir.
Menisküs yaralanmalarından, doğru teşhis ve uygun tedavi ile kolay bir şekilde kurtulmak mümkündür. Ameliyat gerektiren durumlarda bile gelişmiş cerrahi teknikler ve rehabilitasyon programları, hastaların normal yaşamlarına hızla dönmelerine yardımcı olur. Diz sağlığını korumak ve menisküs yaralanmalarından kaçınmak için düzenli egzersiz yapmak ve vücudu zorlayıcı hareketlerden kaçınmak önemlidir. Eğer menisküs yaralanmasından şüpheleniyorsanız, Özel Magnet Hastanesine başvurarak ortopedi ve travmatoloji polikliniğinden destek alabilirsiniz.
