Spina bifida rehabilitasyonu

Spina bifida rehabilitasyonu, bir multidisipliner sağlık ekibi tarafından yönetilir. Bu ekip genellikle fizyoterapistler, ergoterapistler, rehabilitasyon hekimleri, nörologlar, ürologlar, psikologlar, sosyal hizmet uzmanları ve diğer uzmanlardan oluşur. Tedavi genellikle bireyselleştirilir ve hastanın ihtiyaçlarına ve semptomlarına göre uyarlanır.

Spina bifida nedir?

Spina bifida, doğum öncesi dönemde ortaya çıkan bir doğumsal anomali veya rahatsızlıktır. Bu durum, bebeğin omurgasının doğru şekilde kapatılmaması veya gelişmemesi sonucunda ortaya çıkar. Omurganın normal şekilde kapanmadığı bölgelerde, omurilik ve/veya zarlar dışarıya doğru çıkabilir. Spina bifida, genellikle bebeğin bel veya sırt bölgesinde görülen bir açıklık veya defekt olarak kendini gösterir.

Spina bifida klinik tipleri nelerdir?

• Spina bifida okültası: Bu, en hafif formdur ve genellikle semptomlara yol açmaz. Omurganın açıklığı veya defekti bulunur, ancak omurilik ve zarlar normal yerinde bulunur. Genellikle fark edilmez ve çoğu insan bu durumun varlığından habersizdir.
• Meningosel: Bu tipte, omurilik zarları (meninksler) normal yerinde oluşurken, omurganın bir bölümü dışarı doğru çıkar. Omurilik ve sinir kökleri hasar görmemiştir. Genellikle bir şişlik veya kese şeklinde belirgin bir görüntü oluşur. Meningosel vakalarında nörolojik semptomlar daha az yaygındır.
• Miyelomeningosel: Bu, spina bifida’nın en ciddi formudur. Omurilik ve zarlarının bir kısmı omurganın dışına doğru çıkar. Omurilik ve sinir kökleri bu durumda hasar görebilir. Miyelomeningosel genellikle bel veya sırt bölgesinde bir kitle veya açıklıkla belirgin hale gelir. Bu durumda, nörolojik semptomlar ve komplikasyonlar daha yaygındır. İdrar veya bağırsak kontrolü sorunları, bacak zayıflığı veya felç, beyin omurilik sıvısı sızıntısı, hidrosefali (beyinde sıvı birikimi) gibi durumlar görülebilir.

Bu klinik tipler, spina bifida’nın bir spektrumunu temsil eder ve semptomların şiddeti ve etkilenen vücut bölgeleri bireysel olarak farklılık gösterebilir. Her bireyin spina bifida’sı benzersizdir ve tedavi ve yönetim planı bireysel ihtiyaçlara göre belirlenir.

Spina bifida risk faktörleri nelerdir?

• Genetik yatkınlık: Ailede spina bifida veya diğer doğumsal anomalilere sahip bireylerin varlığı, spina bifida riskini artırabilir.
• Folik asit eksikliği: Gebeliğin erken dönemlerinde folik asit eksikliği, spina bifida riskini artırır. Folik asit, bebeğin omurgasının doğru şekilde kapanmasına yardımcı olan bir B vitamini türüdür.
• İlaç kullanımı: Hamilelik sırasında bazı ilaçların kullanımı, özellikle antikonvülsan ilaçlar (epilepsi tedavisinde kullanılır) spina bifida riskini artırabilir. Bu nedenle, hamilelik planlanırken veya hamilelik sırasında ilaç kullanımı konusunda doktorunuzla görüşmek önemlidir.
• Yetersiz beslenme: Gebelik döneminde yetersiz beslenme, folik asit eksikliğine ve dolayısıyla spina bifida riskine katkıda bulunabilir.
• Diyabet: Hamilelikte diyabet (şeker hastalığı) varlığı, spina bifida riskini artırabilir.
• Yüksek vücut kitle indeksi (BMI): Anne adayının obezite veya aşırı kilolu olması, spina bifida riskini artırabilir.
• Sıcak çevre koşulları: Gebeliğin erken dönemlerinde anne adayının aşırı sıcak çevre koşullarında bulunması, spina bifida riskini artırabilir.
• Önceki spina bifida doğumu: Daha önce spina bifida doğumu geçiren kadınlar, bir sonraki gebeliklerinde spina bifida riski altındadır.

Bu faktörler, spina bifida riskini artırabilen etkenlerdir. Bununla birlikte, spina bifida’nın tam nedeni hala tam olarak bilinmemektedir ve bazı durumlarda herhangi bir açık bir risk faktörü bulunmayabilir. Önleyici önlemler almak ve riskleri azaltmak için gebelik planlama döneminden itibaren prenatal bakım ve doğru beslenme önerilir.

Spina bifida rehabilitasyonu nasıl tedavi edilir?

Spina bifida rehabilitasyonu multidisipliner bir yaklaşım gerektirir ve genellikle aşağıdaki tedavi yöntemlerini içerir:

• Cerrahi müdahale: Miyelomeningosel gibi ciddi spina bifida vakalarında, doğumdan kısa bir süre sonra cerrahi olarak omurganın kapatılması ve zarların düzeltilmesi gerekebilir. Cerrahi müdahale, sinir hasarını en aza indirerek ve komplikasyonları önleyerek çocuğun yaşam kalitesini artırabilir.
• Fizyoterapi: Fizyoterapi, spina bifida olan bireylerde kas gücünü, hareketliliği ve dengeyi artırmak için kullanılan temel bir tedavi yöntemidir. Fizyoterapist, özel egzersizler, hareket terapisi ve destekleyici cihazlar aracılığıyla bireyin motor becerilerini ve bağımsızlık seviyesini geliştirmeye çalışır.
• Mesane ve bağırsak yönetimi: Spina bifida olan kişilerde idrar ve bağırsak kontrolünü sağlamak için mesane kateterizasyonu, ilaç tedavisi, bağırsak programları ve diyet değişiklikleri gibi yöntemler kullanılır. Bu, idrar yolu enfeksiyonlarını ve diğer komplikasyonları önlemeye yardımcı olur.
• Nöroloji uzmanı desteği: Spina bifida ile ilişkili nörolojik sorunlarla başa çıkmak için nöroloji uzmanının takibi önemlidir. Bu uzman, spina bifida’nın neden olduğu sinir hasarının izlenmesi, tedavi edilmesi ve gerekirse ilaçlarla yönetilmesi konusunda destek sağlar.
• Psikososyal destek: Spina bifida ile yaşayan bireyler ve aileleri genellikle duygusal ve psikososyal zorluklarla karşılaşabilir. Psikolog veya sosyal hizmet uzmanı gibi uzmanlar, birey ve ailesine destek sağlar, uyum sürecini kolaylaştırır ve yaşam kalitesini artırmaya yardımcı olur.
• Eğitim ve özel gereksinimlere uygunluk: Spina bifida’ya sahip olan çocukların eğitim ve özel gereksinimleri dikkate alınmalıdır. Özel eğitim programları, öğretmenler, terapistler ve destekleyici eğitim hizmetleri, çocuğun akademik ve sosyal gelişimini desteklemek için önemlidir.

Spina bifida rehabilitasyonu, bireysel ihtiyaçlara ve semptomlara göre özelleştirilmiş bir tedavi planı gerektirir. Bu tedavi planı, çocuğun gelişimine ve yaşına bağlı olarak zaman içinde değişebilir. Tedavi sürecinde bir multidisipliner ekip, çocuk ve ailesine sürekli destek sağlamak için iş birliği yapar.

Spina bifida rehabilitasyon tedavisinde neler uygulanır?

Spina bifida rehabilitasyonu tedavisinde aşağıdaki yöntemler uygulanabilir:

• Fizyoterapi: Fizyoterapi, kas gücünü artırmak, hareketliliği geliştirmek ve dengeyi sağlamak için kullanılan temel bir tedavi yöntemidir. Fizyoterapistler, özel egzersizler, hareket terapisi ve destekleyici cihazlar (örneğin, yürüme cihazları veya tekerlekli sandalyeler) kullanarak bireyin motor becerilerini ve bağımsızlığını artırmayı hedefler.
• Mesane ve bağırsak yönetimi: Spina bifida ile ilişkili idrar ve bağırsak kontrol sorunlarını yönetmek için mesane kateterizasyonu, ilaç tedavisi, bağırsak programları ve diyet değişiklikleri gibi yöntemler kullanılır. Bu, idrar yolu enfeksiyonlarını önlemeye, mesane ve bağırsak fonksiyonlarını optimize etmeye ve komplikasyonları azaltmaya yardımcı olur.
• Psikososyal destek: Spina bifida ile yaşayan bireyler ve aileleri genellikle duygusal zorluklarla karşılaşabilir. Psikolog, sosyal hizmet uzmanı veya danışman, bireye ve ailesine duygusal destek, uyum süreciyle başa çıkmak için stratejiler ve kriz yönetimi becerileri sağlar.
• Eğitim ve özel gereksinimlere uygunluk: Spina bifida’ya sahip olan çocuklar, eğitim ve özel gereksinimlere uygun bir ortamda desteklenmelidir. Özel eğitim programları, öğretmenler, terapistler ve destekleyici eğitim hizmetleri, çocuğun akademik ve sosyal gelişimini desteklemek için önemlidir.
• Destekleyici cihazlar ve teknolojiler: Bazı durumlarda, bireyin günlük yaşam aktivitelerini kolaylaştırmak için destekleyici cihazlar veya teknolojiler kullanılabilir. Örneğin, özelleştirilmiş tekerlekli sandalyeler, yürüme cihazları, ortezler veya diğer destekleyici ekipmanlar spina bifida ile yaşayan kişilere hareketlilik ve bağımsızlık sağlamak için kullanılabilir.

Rehabilitasyon tedavisi, bireyin özel ihtiyaçlarına ve semptomlarına göre özelleştirilir. Tedavi planı, bireyin yaşına, gelişim düzeyine ve spina bifida’nın şiddetine bağlı olarak değişebilir. Tedavi süreci boyunca multidisipliner bir ekip, birey ve ailesine sürekli destek sağlar ve ilerlemeyi takip eder.

Spina bifida fizik tedavi egzersizleri

Spina bifida fizik tedavi egzersizleri, bireyin kas gücünü artırmak, motor becerilerini geliştirmek, dengeyi sağlamak ve hareketliliği artırmak için tasarlanmış özel egzersizler içerir. Aşağıda, spina bifida için yaygın olarak kullanılan bazı fizik tedavi egzersizleri ve aktiviteleri bulunmaktadır:

Bacak kuvvetlendirme egzersizleri:

• Squatlar: Ayakta durarak kalçaları geriye doğru iterek bacakları bükme ve uzatma hareketleri yapılır.
• Lunges: İleri adım atarak bir dizin öne doğru bükülmesiyle bacak kaslarının çalıştığı egzersizler yapılır.
• Kalça ekstansiyonu: Diz üstü durarak bir bacağı geriye doğru itme hareketleri yapılır.

Denge ve koordinasyon egzersizleri:

• Tek bacak üzerinde durma: Bir bacakla denge kurarak durma ve bu durumu zamanla sürekli hale getirme egzersizleri yapılır.
• Topu yakalama ve atma: Topu yakalama, tutma ve atma egzersizleri el-göz koordinasyonunu geliştirir.

Yürüme egzersizleri:

• Paralel barlarda yürüme: Paralel barlara tutunarak adım atma ve yürüme egzersizleri yapılır.
• Yürüme cihazları kullanma: Bireye uygun bir yürüme cihazı seçilerek yürüme teknikleri ve adımlarının çalışıldığı egzersizler yapılır.

Esneme egzersizleri:

• Bacak esneme egzersizleri: Bacak ve kalça kaslarını esnetmeye yönelik hareketler yapılır.
• Omurga esneme egzersizleri: Omurga esnetme hareketleriyle esneklik artırılır.

Su terapisi:

• Yüzme: Suyun kaldırma kuvveti sayesinde bireyin hareketlerini kolaylaştıran yüzme egzersizleri yapılır.
• Su aerobiği: Su içinde yapılan aerobik egzersizlerle kasları güçlendirme ve kardiyovasküler dayanıklılığı artırma sağlanır.

Bu egzersizler, bireyin durumuna ve yeteneklerine göre uyarlanmalıdır. Bir fizyoterapist veya rehabilitasyon uzmanı, bireyin ihtiyaçlarını değerlendirerek uygun egzersiz programını planlayacak ve gerektiğinde eğitim ve yönlendirme sağlayacaktır. Doğru teknikleri öğrenmek ve güvenli bir şekilde egzersiz yapmak için uzmana danışmak önemlidir.