Sarılık, cildin ve gözlerin sarı renge dönüşmesiyle karakterize edilen bir tıbbi durumdur. Bu renk değişikliği, vücuttaki bilirubin adı verilen bir maddenin birikmesinden kaynaklanır. Bilirubin, kırmızı kan hücrelerinin parçalanması sırasında oluşan bir atık maddedir ve karaciğer tarafından işlenir ve vücuttan uzaklaştırılır.
Ancak, bazı durumlarda, karaciğer bu işlemleri yapamaz ve bilirubin vücutta birikir. Bu birikme sonucunda, cilt ve gözler sarıya döner. Bu durum, sarılık olarak adlandırılır ve farklı nedenleri olabilir.
Sarılık neden olur belirtileri nelerdir?
Sarılık, vücutta bilirubin adı verilen bir maddenin birikmesi nedeniyle oluşan bir hastalıktır. Bilirubin, kırmızı kan hücrelerinin yıkımından kaynaklanır ve karaciğer tarafından işlenerek vücuttan atılır. Ancak bazı durumlarda bu işleme süreci etkilenir ve bilirubin vücutta birikmeye başlar. Bu durumda cilt ve gözler sarı renk alır, idrar koyu renkli olabilir ve dışkı rengi açık renkli hale gelebilir.
Sarılık belirtileri şunlardır:
- Cilt ve gözlerin sarı renk alması
- İdrarın koyu renkli olması
- Dışkının açık renkli olması
- Yorgunluk ve halsizlik
- Karın ağrısı
- İştahsızlık
- Bulantı ve kusma
Sarılık, çeşitli nedenlere bağlı olarak ortaya çıkabilir. Bunlar arasında karaciğer hastalıkları, safra yolu tıkanıklıkları, kan hastalıkları, ilaç kullanımı gibi faktörler yer alabilir.
Sarılık türleri nelerdir?
Sarılık, çeşitli nedenlere bağlı olarak farklı türlerde ortaya çıkabilir. İşte sarılık türleri:
- Hemolitik Sarılık: Kırmızı kan hücrelerinin yıkımı sonucu oluşan sarılıktır. Bu tür sarılıkta, vücutta fazla miktarda bilirubin üretilir ve karaciğer bunu işleyemez. Bu durumda cilt ve gözler sarı renk alır.
- Hepatik Sarılık: Karaciğer hastalıklarına bağlı olarak ortaya çıkan sarılıktır. Bu tür sarılıkta, karaciğer yeterince bilirubin işleyemez ve vücutta birikir. Böylece cilt ve gözler sarı renk alır.
- Obstrüktif Sarılık: Safra yolu tıkanıklıklarına bağlı olarak ortaya çıkan sarılıktır. Safra yolu tıkanıklığı nedeniyle karaciğerde biriken bilirubin, safra yolu engeline takılarak geri döner ve cilt ve gözlerde sarılığa neden olur.
- İlaç Kaynaklı Sarılık: Bazı ilaçlar karaciğer fonksiyonlarını etkileyerek sarılığa neden olabilir. Bu tür sarılık, ilaç kullanımına bağlı olarak ortaya çıkar.
Sarılık türleri farklı nedenlere bağlı olarak ortaya çıkabilir ve tedavi süreci de bu nedenlere göre değişebilir. Bu nedenle, sarılık belirtileri görüldüğünde mutlaka bir doktora başvurmak önemlidir.
Yeni doğan sarılığı
Yenidoğan sarılığı, bebeklerin doğum sonrası ilk günlerinde yaşadıkları yaygın bir durumdur. Bebeğin kanındaki bilirubin adı verilen sarı renkli bir pigmentin yüksek seviyelere çıkması sonucu ortaya çıkar. Bu pigment, kırmızı kan hücrelerinin doğal yıkımı sırasında oluşur ve karaciğer tarafından işlenerek vücuttan atılır. Ancak yenidoğan bebeğin karaciğeri henüz tam olarak gelişmediği için bilirubin yeterince hızlı atılamaz ve birikir. Bu birikim sonucu bebeklerin cildi, gözleri ve mukoz membranları sarımsı bir renk alır.
Yenidoğan sarılığı genellikle kendiliğinden geçen bir durumdur, ancak bazı bebeklerde ciddiye varabilen durumlar da olabilir. Bu nedenle, doktorlar bebeğin kanındaki bilirubin seviyelerini izleyerek gerektiğinde tedavi ederler.
Sarılık tehlikeli midir?
Sarılık, genellikle karaciğer fonksiyonlarının bozulması nedeniyle kan dolaşımındaki bilirubin seviyesinin yükselmesi sonucu cilt ve gözlerin sararması ile kendini gösteren bir durumdur. Sarılık birçok farklı nedene bağlı olabilir, ancak bazı durumlarda ciddi bir sağlık sorunu olarak kabul edilir.
Sarılık belirtileri ciddi bir sağlık sorunun işareti olabileceğinden, tıbbi tedavi gerektirebilir. Tedavi edilmezse, yüksek bilirubin seviyeleri nedeniyle beyin hasarı ve diğer ciddi komplikasyonlar gibi sağlık sorunlarına neden olabilir.
Özellikle bebeklerde sarılık daha ciddi bir sorun olarak kabul edilir. Bebeklerde yüksek bilirubin seviyeleri nedeniyle ciddi sağlık sorunları ortaya çıkabilir, bu nedenle bebeklerde sarılık tedavi edilmelidir.
Sarılık tedavi edilmezse ciddi sağlık sorunlarına neden olabilir. Ancak, tedavi edilirse, genellikle düşük riskli bir durumdur ve birçok insan tamamen iyileşir. Sarılık belirtileri fark edildiğinde mutlaka tıbbi yardım alınması önerilir.
Sarılık tedavisi nasıl yapılır?
Tedavi, sarılığın altında yatan nedene bağlıdır ve tedavi edilmesi gereken sorunu ele almaktadır. Tedavi genellikle aşağıdaki yöntemleri içerir:
- Altta yatan nedenin tedavisi: Sarılığın altında yatan nedenin tedavi edilmesi, sarılığın kendisinin tedavisinde önemli bir adımdır. Örneğin, safra taşı nedeniyle tıkanıklık oluşmuşsa, taşın çıkarılması veya tıkanıklığın açılması gerekebilir. Karaciğer hastalığı sarılığına neden oluyorsa, tedavi planı bu hastalığa yönelik olacaktır.
- Sıvı takviyesi: Sarılık, vücutta sıvı dengesini bozabilir. Sıvı takviyesi, sıvı kaybını önlemeye ve vücudun sıvı seviyelerini dengelemeye yardımcı olabilir.
- Fototerapi: Yüksek seviyelerde bilirubin, sarılık belirtilerine neden olur. Fototerapi, özel bir ışık kaynağı kullanarak bu seviyeleri düşürmeye yardımcı olur. Bu yöntem, bebeklerde sıkça kullanılır.
- Kan transfüzyonu: Nadir durumlarda, kan transfüzyonu gerekebilir. Bu yöntem, anemi veya başka bir kan hastalığı nedeniyle yüksek bilirubin seviyelerine yol açan bir durumda kullanılır.
Sarılık hastalığının tedavisi, altta yatan nedenin türüne, şiddetine ve diğer faktörlere bağlı olarak değişebilir. Bu nedenle, her birey için tedavi planı farklı olacaktır. Tedavi planı hakkında daha fazla bilgi için bir sağlık uzmanına danışmak önemlidir.
