Ebola virüsü nedir? Yüksek ateşe yol açabilen, iç ve dış kanamalarla seyreden ve hayati tehlike arz eden bir viral enfeksiyondur. Bu hastalık, Ebola virüsü adı verilen bir mikroorganizma nedeniyle ortaya çıkar. Ebola virüsü, 1970’lerin ortalarında Orta Afrika’da ortaya çıkan salgınlardan beri dünya çapında tanınmaktadır. Hastalığın önemli olmasının nedeni, etkili bir ilaç veya aşının bulunmaması ve birçok vakanın ölümle sonuçlanmasıdır. Ebola virüsü, hayati tehlike arz eden kanamalara yol açabilen ve %50 ila %90 arasında ölümle sonuçlanan ateşli bir hastalığa neden olmaktadır. Bu virüs, filovirüsler ailesinden bir RNA virüsüdür. İlk salgın olduğu dönemde hastalıktan yaklaşık 260 kişi ölmüştür.
Ebola Virüsünün Bulaşma Yolları
Ebola virüsü, genellikle hayvanların kanı ve vücut sıvılarıyla temas sonucu insanlara bulaşır. Bazı maymun türlerinin Ebola virüsünün ana konakçısı olabileceği düşünülmektedir. Ayrıca, meyve yarasalarının virüsün doğal rezervuarını oluşturduğu bilinmektedir. Bir teoriye göre, virüs yarasalardan kalan meyve artıklarını tüketen maymunlar, domuzlar ve diğer bazı hayvanlara bulaşabilir.
Virüs, insanlara doğrudan hayvanlardan bulaşabileceği gibi, insandan insana da kan ve vücut sıvılarıyla temas sonucu bulaşabilir. Virüs, idrar, dışkı, kusmuk, gözyaşı ve anne sütü gibi vücut sıvılarında bulunabilir. Bu nedenle, sağlık çalışanları gibi enfekte hastalarla yakın teması olan kişiler, enfeksiyon riski altındadır.
Ebola virüsüne karşı etkili bir tedavi bulunmadığından, bulaşıcılığın önlenmesi esastır. Bu nedenle, hasta hayvanlar en kısa sürede karantinaya alınmalı ve ölü hayvanların cesetleri özenle imha edilmelidir. Ayrıca, çiğ etlerin tüketilmemesi tavsiye edilir.
Ebola virüsüne neden olan beş farklı viral grup tespit edilmiştir. Bu gruplardan üçü, insanlarda büyük salgınlara yol açmıştır. Şu ana kadar, Ebola virüsünün sivrisinek ısırığı yoluyla bulaştığına dair herhangi bir kanıt bulunmamaktadır, bu da Ebola’nın birçok tropikal enfeksiyonla farklılık gösterdiğini göstermektedir.
Ebola Hastalığının Belirtileri Nelerdir?
Ebola hastalığının belirtileri genellikle virüsün bulaşmasından sonra 2 ile 21 gün arasında ortaya çıkar. Bu belirtiler arasında baş ağrısı, vücutta yaygın ağrılar, yüksek ateş, gözlerde konjunktivit, kanamalar, bulantı ve cilt döküntüleri bulunmaktadır. Ayrıca, böbrek ve karaciğer fonksiyonlarında bozukluklar da görülebilir. Kan sayımında beyaz kan hücreleri ve trombosit sayısında azalma meydana gelir. Hastalığın ilk günlerinden itibaren, özellikle mukoza zarlarından kaynaklanan ciddi iç ve dış kanamalar olabilir.
Bu belirtiler, ebola hastalığına özgü olmayıp, diğer ciddi enfeksiyonlarda da görülebilecek belirtilerdir. Bu durum, doktorların başlangıçta doğru bir teşhis koymasını zorlaştırır.
Ebola hastalığının seyri sırasında, çeşitli organlarda yetmezlikler gelişebilir. Ayrıca, beyin iltihabı da meydana gelebilir ve bu durum prognozu daha da kötüleştirebilir. Ciddi vakalar septik şoka benzer ve ölüm oranı yüksektir. Hastalıkta ölüm genellikle kalp yetmezliğinden kaynaklanır.
Ebola virüsü nedir? Nasıl yayılır?
Ebola virüsü, soğuk algınlığı, grip veya kızamık gibi yaygın hastalıklar kadar kolay yayılmaz, ancak hava yoluyla veya temas yoluyla bulaşabilir. Ebola virüsü taşıyan bir kişi, semptomlar ortaya çıkmadan önce hastalığı başkalarına bulaştırmaz. Ancak, ebola virüsü sadece enfekte vücut sıvılarıyla doğrudan temas edildiğinde yayılabilir, bunlar arasında idrar, tükürük, ter, dışkı, kusmuk, anne sütü ve meni bulunur. Virüs ayrıca ciltteki çatlaklardan, gözler, burun ve ağız gibi mukoza zarlarından vücuda girebilir.
Ebola virüsü, enfekte bir kişinin vücut sıvılarıyla temas eden yüzeyler, nesneler ve malzemeler aracılığıyla da yayılabilir. Bunlar şunları içerebilir:
- Yatak örtüleri
- Giysiler
- Bandajlar, yara bantları
- İğneler ve şırıngalar
- Tıbbi ekipman
- Havlular
Özellikle Afrika’da, Ebola şu yollarla da yayılabilir:
- Avlanılan enfekte vahşi hayvanlarla temas etmek
- Enfekte hayvanların kan veya vücut sıvılarıyla temas etmek
- Enfekte yarasalarla temas etmek
Ebola Virüsünün Tanısı Nasıl Yapılır?
Ebola virüsünün tanısı özellikle hastalığın erken evrelerinde zordur, çünkü ebola ile sarı humma, lassa humması, dang humması veya sıtma gibi diğer bazı hastalıklar arasındaki ayrım güçtür. Bu nedenle, şüpheli vakalarda hastaların erken dönemde karantinaya alınması önemlidir.
Ebola virüsü patojeni genellikle öncelikle kanda ve ayrıca deride tespit edilebilir. Ebola virüsü için incelenmek üzere numuneler alınır. Virüse karşı antikorlar genellikle hastalığın ileri evrelerinde oluşur. Ebola virüsü ile çalışmak ve ebola enfeksiyonu şüphesi olan hastalardan numuneleri incelemek için sadece çok yüksek güvenlik düzeyine sahip özel laboratuvarlara izin verilir.
Ebola şüphesi durumunda, hastanın kan değerleri yakından izlenir. Ayrıca, kanama veya bozulmuş organ fonksiyonu gibi belirtiler için yakın takip gereklidir.
Ebola Hastalığı Tedavisi
Ebola hastalığının tedavisi konusunda şu ana kadar etkili bir yöntem bulunamamıştır, bu nedenle ölüm oranı hala çok yüksektir. Aynı şekilde, standart tedavi protokolleri de mevcut değildir. Antiviral ilaçlarla tedavi düşünülebilir, ancak diğer viral hastalıklara göre başarı şansı düşüktür.
Ebola enfeksiyonu için önemli olan, hastaların yoğun bakım altında tutulmasıdır. Başarılı bir tedavi için elektrolit dengesinin sağlanması ve sıvı desteği önemlidir. Böbrek yetmezliği gibi komplikasyonlar için hızlı bir organ değişim prosedürü olan diyaliz başlatılabilir. Ancak, maalesef ebolanın yaygın olduğu ülkelerde (örneğin Orta Afrika’da), bu tür tıbbi müdahaleler genellikle mümkün olmamaktadır.
Ebola Virüsü Bulaşmasını Önleme Yolları
Ebola virüsünün bulaşmasını önlemenin yolları şunlardır:
- Ebola virüsünün bulunduğu bölgeleri ziyaret ediyorsanız, ebola hastası olduğundan şüphelendiğiniz kişilerle teması önleyin.
- Ellerinizi sık sık sabun ve su kullanarak yıkayın. Alkol bazlı el dezenfektanları da kullanabilirsiniz.
- Ellerinizle gözlerinize, burnunuza veya ağzınıza dokunmamaya özen gösterin, çünkü bu virüsün vücuda girmesine yardımcı olabilir.
- Vücudunuzda bulunan kesikleri, sıyrıkları veya diğer yaraları kapatın ve koruyucu giysi giyin.
- Ebola hastası olan bir kişinin vücut sıvılarına dokunmamaya çalışın ve bu sıvılarla temas ettiğinizde eldiven gibi koruyucu ekipman kullanın.
- Ebola virüsü hastalığı olan bir kişinin çarşaflarına, kıyafetlerine, havlularına, tıbbi malzemelerine veya kişisel eşyalarına dokunmamaya özen gösterin ve bu nesnelerle temas ettiğinizde eldiven gibi koruyucu ekipman kullanın.
