Solunum fonksiyon testi sıkça kullanılan akciğer fonksiyon testi olarak da bilinen, akciğerin çalışma performansını ölçmeye yarayan bir fonksiyon testidir. Yani kısacası diyecek olursak; akciğerlerinizin ne kadar iyi çalışıp çalışmadığını ölçmek için kullanılır. Yapılan solunum fonksiyon testi akciğerlerin durumunu, nefes alıp verirken akciğerlerden içeri girip çıkan havanın hacmini ve hızını ölçerek belirlemektedir. Burada herhangi bir hastalık başlangıcı ya da belirtisi gözlemlenebilir. Aynı zamanda, halihazırda bulunan bir hastalığın tedavi sürecinde iyileşme seviyesi takibi de yapılabilir. Solunum fonksiyon testinde kullanılan cihaza da spirometri cihazı (spirometre) denir.
Solunum fonksiyon testi cihazlarında kişiye, ağız yoluyla bağlanır ve nefes alıp vermesi istenir. Teşhisin kesinleştirilmesi için testin süresi uzatılabilir. Bazı durumlarda kişiden öksürmesi, nefesini tutması, hızlı nefes alıp vermesi tekrarla istenebilir. Bu durum, baş dönmesi ya da yorgunluk hissi yaratsa da işlemin ciddi bir yan etkisi bulunmamaktadır. Testler basit gözükse de sonuçlar birçok farklı hastalığın teşhisini, aşamasını vb. belirleyebilir.
Solunum fonksiyon testi neden yapılmaktadır?
Solunum fonksiyon testi hasta kişilerden şu hastalıklardan şüphelenildiğinde istenebilmektedir:
- Astım, nefes darlığı,
- Pulmoner fibrozis(akciğer dokusunun sertleşmesi),
- KOAH hastalıklarında (kronik obstrüktif akciğer hastalığı),
- Kronik bronşit
- Amfizem
- Pulmoner fibrozis
Bu hastalıklar dışındaki bazı kronik akciğer hastalıklarında da spirometri testi kullanılabilir, ancak çoğunlukla yukarıdakilerin tanısını koymak için başvurulur. Öte yandan, verilen tedavinin işe yarayıp yaramadığını kontrol etmek amacıyla periyodik olarak da uygulanır.
Kimler solunum fonksiyon testi yaptırılabilir?
- Akciğer grafisinde normal dışı bulguları olanlara,
- Nefes darlığı, hışırtılı solunum, öksürük, balgam çıkarma şikayeti olanlara,
- Akciğer, kalp ameliyatı olacaklara,
- Genel anestezi altında ameliyat alacaklara
- Şikayeti olsun olmasın uzun süreden beri sigara içenlere,
- Sporculara,
- Akciğerleri etkileyecek işlerde çalışanlara (madenciler, deterjan, akü fabrikası işçileri,kuş besleyiciler….. vb),
- Akciğerler hastalığı nedeniyle nefes açıcı ve iltihab giderici, koruyucu ilaç verilenlerde, ilaçları etkisi araştırılmak istenenlere
Solunum fonksiyon testlerinin uygulama amacı değişebildiği için, farklı birçok hastalığın teşhisinde kullanılabilmektedir. Doktorunuz, var olan semptomlara göre öngördüğü hastalık riskleri için çeşitli testlerin uygulanmasını talep edebilir. Bu testlerin sonuçları, hastalığa karşı hangi tedavinin uygulanacağının belirlenmesinde de yardımcı olur.
Solunum fonksiyon testleri kaç yaşında yapılabilmektedir?
Solunum testlerinin yapılabilmesi için belirli komutlara (derin nefes al, hızla tüm nefesini ver, nefes almadan nefes vermeye devam et gibi) uyulacak yaşta olunması gerekir. Bu yüzden günlük pratikte genellikle 6 yaşından büyük çocuklar da yapabilmektedir.
Solunum fonksiyon testi nasıl yapılmaktadır?
Test öncesinde kişilerin takip etmesi gereken bazı prosedürler vardır. Bu prosedürler, testi uygulayacak olan uzman tarafından detaylı olarak hastaya aktarılır. Onları dikkatle dinlemeli ve anlamadığınız noktalar olduğunda kendilerine sormalısınız. Anlamlı ve doğru test sonuçları için, bu talimatlara uymanız ve uygun bir şekilde nefes alıp vermeniz oldukça önemlidir.
Sonuçlar birçok farklı durumdan etkilenebilir. En doğru sonucu alabilmek için uyulması gereken bazı genel kurallar şunlardır:
- Yaş, boy ve vücut ağırlığı belirlenir.
- Düzenli kullanılan ilaçların hepsi uzmana belirtilmelidir.
- Yakın zamanda göz hastalığı, göğüs hastalıkları ya da benzeri hastalıklar geçirilmişse bu durum uzmana bildirilmelidir.
- Testten belirli bir süre önce sigara ve alkol içilmemesi gerekir.
- Testin öncesinde aşırı yemekten kaçınılmalıdır; ağır egzersiz yapılmamalıdır.
- Test öncesinde çay, kahve gibi kafein içeren ürünler tüketilmemelidir.
- Göğüs hareketini ve nefes almayı engelleyecek kıyafetler tercih edilmemelidir.
- Duruma bağlı olarak vücut kitle endeksine bakılabilir.
Solunum fonksiyon testi genellikle oturur vaziyette yapılır. Burun deliklerinizi kapalı tutabilmek için burnunuza bir mandal yerleştirilir. Spirometre cihazına bağlı bir borunun ucundaki solunum aparatını ağzınıza aldıktan sonra, derin bir nefes alıp tüm havayı olabildiğince hızla üflemeniz istenecektir. Dudaklarınızla aparat ucunu tam olarak kavramanız da hava kaçışını önlemek için şarttır. Testin doğru olduğunu anlamak için, aynı teste 3 kez girmek gerekir. Çıkan 3 sonuç birbirinden çok farklıysa test tekrarlanabilir. Yapılan bu işlem genellikle 15 dakikadan azdır. Testler tamamlandıktan sonra kişinin tedavisine karar verilebilir, hastalık gelişimi ya da iyileşmesi yorumlanabilir.
En sık sorulan sorular?
Solunum fonksiyon testleri ağrılı bir işlem midir?
Hayır, ağrılı bir işlem değildir. Solunum testi sırasında hastadan testi yapan sağlık görevlisinin komutlarına uyarak söylediği şekilde nefes alması ve vermesi istenir. Hastaya ağrı veren bir işlem değildir.
Solunum testleri sırasında hastaya ilaç verilir mi?
Normalde hasta kişiye ilaç verilmez. Ancak bazen test sonuçlarında düşüklük varsa veya şikâyet varsa veya ilk kez teşhis konulacaksa test ilaçla yapılır. Hastaya nefes yolu ile kısa etkili nefes açıcı ilaçlar verilir. İlaçtan sonra sonuçlarda yükselme solunum yollarında iltihabi hassasiyet olduğunu gösterir.
Solunum fonksiyon riskleri kimlerde risklidir?
Test öncesi hastaların solunum fonksiyonu testi yaptırmadan önce doktoruna bu konuda bir rahatsızlık geçirdiyse bilgilendirilmesi gereklidir. Bunlar;
– Geçirilmiş miyokart infarktüsü
– Kontrolsüz hipertansiyon
– Yeni göz ameliyatı geçirenler
– Akciğer ve batın ameliyatı geçirmiş, şiddetli ağrısı olan hastalar
– Solunum sistemi enfeksiyonu olanlar.
Ankara Magnet Hastanesi solunum fonksiyon testi, bilgisayarlı spirometre cihazı monitör teknolojisi kullanılarak yapılmaktadır.
