Vücudumuz için hayati önem taşıyan bir sıvı olan tükürük, konuşma, tat alma ve beslenme süreçlerinde kritik bir rol oynar. Tükürük bezlerinde meydana gelen iyi huylu veya kötü huylu kitleler, tükürük bezlerinin sağlığı ve fonksiyonları üzerinde etkili olabilir. Genellikle 60-70 yaşlarındaki bireylerde görülen tükürük bezi kanseri, erkeklerde daha sık görülme eğilimindedir. Ancak, kötü huylu seyreden bu kanser türünde erken teşhis ve tedavi, tedavi başarısını artırabilir.

Tükürük, ağızda üretilen ve içinde su, sodyum, klorür, kalsiyum, potasyum, bikarbonat, immünoglobulin A, albumin, ptiyalin ve mukus gibi birçok önemli madde içeren bir sıvıdır. Tükürük, ağız içini nemli tutar, yiyeceklerin kayganlaşmasını sağlar ve tat alma organlarına moleküllerin iletilmesine yardımcı olur. Ayrıca yutmayı kolaylaştırır, dil ve dudak hareketlerini serbestleştirir ve konuşmayı destekler. Dişleri ve ağız içini temizler ve korur.

Tükürük, tükürük bezleri tarafından üretilir. Ağız boşluğu, burun, sinüsler, yutak, gırtlak, nefes borusu ve bronş mukozasında bulunan 400-600 arası minör tükürük bezlerinin yanı sıra, yüzümüzün her iki tarafında bulunan ve ağız boşluğuna küçük kanallarla bağlanan büyük tükürük bezleri bulunur. Bunlar, her iki kulağın önünde birer tane (Parotis bezleri), her iki çene altında birer tane (Submandibuler bezler) ve her iki dil altında birer tane (Sublingual bezler) olmak üzere toplamda altı adettir.

Tükürük Bezi Kanseri Nedir?

Tükürük bezi kanseri, tükürük bezlerinde (parotis, submandibular veya sublingual bezler gibi) başlayan malign (kötü huylu) bir tümördür. Tükürük bezleri, ağız içinde tükürük salgısını üreten ve ağız hijyenine katkıda bulunan bezlerdir. Bu kanser türü, tükürük bezlerindeki hücrelerin anormal bir şekilde büyüyüp çoğalmasıyla ortaya çıkar.

Tükürük bezi kanseri nadir görülen bir kanser türüdür ve genellikle parotis bezlerinde (kulak önünde) başlar. Ancak diğer tükürük bezlerinde de ortaya çıkabilir.  Kanser genellikle yavaş büyür ve belirgin semptomlar üretmeden ilerleyebilir. Bu nedenle erken evrelerde teşhis edilmesi zor olabilir.

Kanser belirtileri arasında kulak önünde veya çene altında bir kitle veya şişlik, yüz felci, yüz kaslarında zayıflık veya uyuşukluk, ağızda veya yüzde ağrı, yutma zorluğu, tükürük salgısında değişiklikler ve ses kısıklığı bulunabilir.

Tedavi genellikle cerrahi müdahale, radyoterapi ve kemoterapi gibi yöntemlerin bir kombinasyonunu içerir. Erken teşhis ve uygun tedavi ile prognoz genellikle iyidir, ancak kanserin evresine, türüne ve diğer faktörlere bağlı olarak sonuçlar değişebilir.

Tükürük Bezi Kanseri Belirtileri

Tükürük bezi kanseri, genellikle belirtileri başlangıçta fark edilmesi zor olabilecek şekilde gelişebilir. Bununla birlikte, şu belirtiler  kanser olabileceğini gösterebilir:

• Tükürük bezlerinde şişlik veya kitle: Tükürük bezlerinde hissedilebilir bir şişlik veya kitle, kanserin bir işareti olabilir. Bu şişlik veya kitle genellikle ağrısızdır.
• Ağrı veya hassasiyet: Tükürük bezi kanseri olan bazı kişiler ağrı veya hassasiyet hissedebilirler, özellikle de şişlik veya kitle büyüdükçe.
• Yutma güçlüğü: Tükürük bezi kanseri, yutma güçlüğüne neden olabilir. Yutma sırasında ağrı veya tıkanıklık hissi olabilir.
• Konuşma zorluğu: Tükürük bezlerindeki büyüme veya tümörler konuşma yeteneğini etkileyebilir, özellikle de tükürük salgılanmasını etkileyen bezlerde büyüme meydana gelirse.
• Ağızda veya yüzde ağrı: Tükürük bezi kanseri olan bazı kişiler ağızda veya yüzde ağrı hissedebilirler. Bu ağrı, sürekli veya aralıklı olabilir.
• Yüz asimetrisi: Büyük tükürük bezlerindeki tümörler yüzde asimetriye neden olabilir. Özellikle parotis bezlerindeki tümörler, yüzde şişlik veya asimetriye yol açabilir.
• Yüz felci: Bazı durumlarda, tükürük bezi kanseri yüz felcine (bell’s palsy) benzer semptomlara neden olabilir. Bu durumda yüzde kas güçsüzlüğü veya kontrol kaybı görülebilir.

Bu belirtiler  kanserin olası işaretleri olabilir, ancak herhangi birinin varlığı tanı koymak için yeterli değildir. Bu tür semptomlar yaşayan biriyseniz, bir sağlık uzmanına başvurarak daha fazla değerlendirme ve teşhis için görüşmelisiniz.

Tükürük Bezi Kanserinin Nedenleri

Tükürük bezi kanserinin net nedeni tam olarak bilinmemekle birlikte, bazı risk faktörleri ve olası nedenler tanımlanmıştır.  Kanserin olası nedenleri:

• Sigara ve tütün ürünleri kullanımı: Sigara içmek veya tütün ürünleri kullanmak, tükürük bezi kanseri riskini artırabilir. Sigara içmek ayrıca kanser gelişiminde rol oynayan birçok zararlı kimyasalı içerir.
• Alkol kullanımı: Aşırı alkol tüketimi, tükürük bezi kanseri riskini artırabilir. Sigara içmekle birlikte alkol kullanımı,  kanser riskini daha da artırabilir.
• Yaş: Tükürük bezi kanseri genellikle 50 yaşından sonra görülür. Yaşlanma, kanser gelişme riskini artırabilir.
• Cinsiyet: Erkeklerde tükürük bezi kanseri daha sık görülür.
• Radyasyon maruziyeti: Baş ve boyun bölgesine radyasyon tedavisi alan kişilerde tükürük bezi kanseri riski artabilir.
• Virüs enfeksiyonları: Human Papillomavirus (HPV) gibi virüslerin tükürük bezi kanseri riskini artırabileceği düşünülmektedir.
• Aile Öyküsü: Ailesinde tükürük bezi kanseri öyküsü olan kişilerde, bu kansere yakalanma riski artabilir.
• Kronik tükürük bezlerinin iltihabı: Uzun süreli tükürük bezlerinin iltihaplanması veya tıkanıklığı, kanser gelişimine katkıda bulunabilir.
• Diğer tükürük bezleri hastalıkları: Sjögren sendromu gibi tükürük bezlerini etkileyen diğer hastalıklar, kanser riskini artırabilir.

Bu faktörler kanser riskini artırabilir, ancak bir kişinin bu kansere yakalanma olasılığını kesin olarak belirleyemez. Herkes bu risk faktörlerine maruz kalsa bile, tükürük bezi kanseri gelişmeyebilir ve tam tersi durumda, hiçbir risk faktörüne maruz kalmayan kişilerde bile bu kanser türü ortaya çıkabilir.

Tükürük Bezi Kanserinin Tanısı Nasıl Konulur?

Tükürük bezi kanserinin tanısı koymak için bir dizi farklı test ve görüntüleme prosedürü kullanılabilir. Tanı, semptomları değerlendirmek, fizik muayene yapmak, görüntüleme testleri uygulamak ve doku örneklerini incelemek gibi adımları içerebilir. İşte tükürük bezi kanserinin tanısını koymak için kullanılan bazı yaygın yöntemler:

• Fizik muayene: Doktor, semptomları değerlendirmek için ağız, boyun ve yüz bölgesini muayene eder. Şişlikler, kitleler veya anormal görünümler tespit edilebilir.
• Görüntüleme testleri: Bilgisayarlı tomografi (BT), manyetik rezonans görüntüleme (MRG) ve pozitron emisyon tomografisi (PET) gibi görüntüleme testleri, tümörün boyutunu, konumunu ve yayılımını değerlendirmek için kullanılabilir.
• Endoskopik muayene: Esnek bir tüp (endoskop) kullanarak ağız, burun ve boğazdaki tükürük bezlerini doğrudan inceleyebilir ve doktor, herhangi bir anormalliği daha yakından görebilir.
• Biopsi: Şüpheli bir lezyondan doku örneği almak, kanser teşhisi için en kesin yöntemdir. Biyopsi genellikle lokal anestezi altında yapılır ve alınan doku örneği daha sonra mikroskop altında incelenir.
• Kan testleri: Kan testleri kanser belirteçlerini (örneğin, CEA veya CA 19-9) ölçebilir, ancak bu testler tükürük bezi kanserinin tanısında doğrudan kullanılmaz; daha çok tedaviye yanıtı izlemek veya hastalığın ilerlemesini değerlendirmek için kullanılabilir.

Bu testlerin bir kombinasyonu, tükürük bezi kanserinin varlığını doğrulamak ve kanserin boyutunu, konumunu ve evresini belirlemek için kullanılır. Tedavi planlaması için tüm bu bilgiler göz önünde bulundurulur.

Tükürük Bezi Kanserinin Tedavisi Nasıl Uygulanır?

Tükürük bezi kanserinin tedavisi, tümörün boyutuna, konumuna, yayılma derecesine ve hastanın genel sağlık durumuna bağlı olarak değişiklik gösterebilir. Tedavi genellikle bir veya daha fazla yöntemin kombinasyonunu içerebilir. Tükürük bezi kanserinin tedavi seçenekleri:

• Cerrahi müdahale: Tümörün çıkarılması cerrahi olarak gerçekleştirilebilir. Cerrahi, tümörün ve çevresindeki sağlıklı dokunun alınmasıyla ameliyat edilir. Tümörün boyutuna ve konumuna bağlı olarak, cerrahi operasyonlar farklı yaklaşımlar gerektirebilir ve bazen lenf düğümlerinin çıkarılması da gerekebilir.
• Radyoterapi: Yüksek enerjili ışınlar kullanılarak kanser hücrelerinin yok edilmesi veya büyümesinin kontrol altına alınması amaçlanır. Radyoterapi, cerrahi öncesi tümörün küçültülmesi için veya cerrahi sonrası arta kalan kanser hücrelerinin yok edilmesi için kullanılabilir.
• Kemoterapi: Kemoterapi kanser hücrelerini yok etmek veya büyümelerini durdurmak için kullanılan ilaçların kullanılmasını içerir. Tükürük bezi kanserinde genellikle radyoterapi ile birlikte veya cerrahi öncesi veya sonrası olarak kullanılır.
• Hedefe yönelik tedaviler: Bazı tükürük bezi kanseri türlerinde, kanser hücrelerinin büyümesini hedefleyen belirli ilaçlar kullanılabilir. Bu tedaviler genellikle cerrahi veya diğer tedavilerle birlikte kullanılır.
• İmmünoterapi: İmmünoterapi, hastanın kendi bağışıklık sisteminin kanser hücrelerini tanıyıp yok etmesini teşvik etmek için kullanılan bir tedavi yöntemidir. Tükürük bezi kanseri tedavisinde henüz yaygın olarak kullanılmamakla birlikte, bazı durumlarda denenebilir.

Tedavi genellikle bir veya daha fazla yöntemin kombinasyonunu içerir ve hastanın durumuna ve kanserin özelliklerine bağlı olarak kişiselleştirilir. Tedavi planı, bir multidisipliner kanser ekibi tarafından belirlenir ve hastanın ihtiyaçlarına en iyi şekilde uyacak şekilde düzenlenir. Tedavinin yan etkileri olabilir ve bu etkiler tedavinin türüne ve süresine bağlı olarak değişebilir.

Tükürük Bezi Tümörleri Tehlikeli midir?

Evet, tümörler genellikle iyi huyludur ve agresif bir seyir göstermezler. Ancak, bazı nadir durumlarda maligniteye yani kansere dönüşebilme potansiyeli vardır. Bu nedenle, herhangi tümör belirtisi fark edildiğinde, erken teşhis ve tedavi önemlidir.

Özellikle parotis bezi tümörleri, tükürük bezlerinde en sık görülen tümörlerdir ve çoğunlukla iyi huyludur. Bununla birlikte, tedavi edilmeyen vakalarda nadiren malign hale dönüşebilirler. Bu nedenle, herhangi bir tümör veya anormal şişlik fark edildiğinde, doktora başvurmak ve değerlendirme yapmak önemlidir.

Erken teşhis, tedavinin başarısını artırabilir ve olası komplikasyonların önüne geçebilir. Bu nedenle, tükürük bezi tümörlerinin belirtileri fark edildiğinde, bir sağlık uzmanına başvurulması ve gerekli tetkiklerin yapılması önemlidir.

Tükürük Bezi Kanserinin Risk Faktörleri Nelerdir?

Tükürük bezi kanseri gelişiminde birkaç risk faktörü bulunmaktadır. Bunlar şunları içerebilir:

• Yaş: Tükürük bezi kanseri genellikle 50 yaşın üzerindeki kişilerde daha sık görülür. Yaş ilerledikçe kanser riski artabilir.
• Cinsiyet: Erkeklerde tükürük bezi kanseri daha sık görülür.
• Sigara ve alkol kullanımı: Sigara içmek ve aşırı alkol tüketimi, tükürük bezi kanseri riskini artırabilir. Bu maddelerin birlikte kullanımı riski daha da artırabilir.
• İyi huylu tümörler: Bazı tükürük bezi tümörleri iyi huylu olabilir ancak tedavi edilmediğinde malign hale dönüşme riski taşıyabilir.
• Radyasyon maruziyeti: Kafa ve boyun bölgesinde radyasyona maruz kalmak, tükürük bezi kanseri riskini artırabilir.
• Kronik tükürük bezi enflamasyonu: Kronik tükürük bezi iltihabı veya taşları gibi durumlar, kanser riskini artırabilir.
• Bazı viral enfeksiyonlar: Human papillomavirus (HPV) ve Epstein-Barr virus (EBV) gibi virüsler, tükürük bezi kanseri riskini artırabilir.
• Genetik faktörler: Aile öyküsünde tükürük bezi kanseri olan bireylerde risk artabilir.

Bu risk faktörleri kanser gelişiminde rol oynayabilir ancak herhangi birinin varlığı kesinlikle kanser gelişimine yol açmayabilir. Ancak bu risk faktörlerinin bilincinde olmak, düzenli sağlık kontrollerini ve erken tanıyı teşvik edebilir.

Tükürük Bezlerindeki Her Tümör Kanser midir?

Hayır, tükürük bezlerindeki her tümör kanser değildir. Tükürük bezlerinde iyi huylu (benign) ve kötü huylu (malign) tümörler olabilir. İyi huylu tümörler, genellikle yavaş büyüyen ve çevre dokulara yayılmayan tümörlerdir. Bu tümörler çoğunlukla zararsızdır ve genellikle cerrahi müdahale ile çıkarılabilirler.

Kötü huylu tümörler ise kanser olarak adlandırılır. Bunlar hızlı büyüyebilir ve çevre dokulara yayılabilirler. Tükürük bezlerindeki kötü huylu tümörler genellikle daha ciddi bir sağlık sorunudur ve uygun tedavi gerektirir.

Tükürük bezlerindeki bir tümörün iyi huylu mu yoksa kötü huylu mu olduğunu belirlemek için genellikle bir doktor tarafından yapılan bir dizi test ve görüntüleme çalışması gerekebilir. Bu testler arasında biyopsi, görüntüleme çalışmaları (örneğin, MRI veya CT taramaları) ve kan testleri bulunabilir. Bu testlerin sonuçlarına dayanarak doktor, tümörün doğasını ve potansiyel olarak kanser olup olmadığını değerlendirebilir.

Tükürük Bezi Kanseri Erken Teşhis Edilebilir mi?

Evet,  kanser erken teşhis edilebilir. Hasta, kulak önünde, çene altında veya ağız, boğaz gibi bölgelerde bir şişlik veya kitle fark ettiğinde hemen bir sağlık uzmanına başvurmalıdır. Erken aşamada tanı konulması tedavi seçeneklerinin etkinliğini artırabilir ve hastalığın ilerlemesini önleyebilir.

Doktor, muayene sırasında tükürük bezlerinde herhangi bir anormallik tespit ederse, genellikle ultrason, manyetik rezonans görüntüleme (MR) veya bilgisayarlı tomografi (BT) gibi radyolojik görüntüleme testleri isteyecektir. Bu testler, tümörün boyutunu, konumunu ve yayılma durumunu belirlemeye yardımcı olabilir.

Daha sonra, doktor iğne biyopsisi gibi prosedürlerle kitleden hücre veya doku örnekleri alabilir. Bu örnekler laboratuvarda incelenerek kanser hücrelerinin varlığı onaylanabilir ve kanserin tipi belirlenebilir. Bu süreç, tanının kesinleştirilmesi ve uygun tedavi planının oluşturulması için önemlidir.

Tükürük Bezi Kanseri Sonrası Yaşam Kalitesi Nasıldır?

Tükürük bezi kanseri sonrası yaşam kalitesi, bir dizi faktöre bağlı olarak değişebilir. Tedavinin türü, kanserin evresi, hastanın genel sağlık durumu ve tedaviye verdiği yanıt gibi faktörler bu durumu etkiler. Ancak genel olarak şu noktalara dikkat edilir:

• Tedavi sonrası etkiler: Cerrahi işlemler veya radyoterapi gibi tedavilerin ardından bazı yan etkiler ortaya çıkabilir. Bunlar arasında konuşma zorlukları, yutma güçlüğü, tat alma sorunları ve ağız kuruluğu gibi durumlar bulunabilir. Bu etkiler yaşam kalitesini olumsuz etkileyebilir, ancak rehabilitasyon ve destek tedavileri ile bu etkiler azaltılabilir.
• Beslenme ve diyet: Tedavi sırasında veya sonrasında beslenme sorunları ortaya çıkabilir. Yutma güçlüğü veya tat alma sorunları nedeniyle yeterli beslenme sağlamak zor olabilir. Bu durumda bir diyetisyen ile çalışmak, uygun bir beslenme planı oluşturmak ve besin takviyeleri almak yaşam kalitesini artırabilir.
• Psikososyal destek: Tükürük bezi kanseri tanısı alan kişilerde psikolojik stres ve duygusal zorluklar ortaya çıkabilir. Tedavi sürecinde psikolojik destek almak, destek gruplarına katılmak veya danışmanlık hizmetlerinden faydalanmak yaşam kalitesini iyileştirebilir.
• Takip ve kontrol: Tedavi sonrası düzenli doktor kontrolleri ve takibi önemlidir. Bu kontroller kanserin tekrarlama riskini izlemek ve erken müdahale etmek için gereklidir. Erken teşhis ve tedavi, yaşam kalitesini artırabilir ve sağlık sonuçlarını iyileştirebilir.

Özetle, kanser sonrası yaşam kalitesi kişiden kişiye değişir ve tedavinin türüne, hastanın genel sağlık durumuna ve aldığı desteklere bağlıdır. Ancak uygun tedavi, beslenme desteği, psikososyal destek ve düzenli takip ile yaşam kalitesi artırılabilir.