Ortopedi Ve Travmatoloji

Ortopedi Bölümünde Muayene, Tetkik ve Diğer İşlemler

Ortopedi bölümü, kas-iskelet sistemi hastalıklarının tanı ve tedavisi ile ilgilenen bir tıp branşıdır. Kemikler, eklemler, kaslar, bağlar ve sinirleri kapsayan geniş bir alanın sorunlarına çözüm arayan ortopedi bölümü, hem cerrahi hem de cerrahi olmayan yöntemlerle hastaların tedavisini sağlar.

Aşağıda ortopedi bölümünde sık karşılaşılan hastalıklar ve rahatsızlıklar listelenmiştir.

1. Kırık ve Çıkıklar

• Kırıklar: Kemiklerin travma, darbe veya osteoporoz sonucu bütünlüğünün bozulması.
• Çıkıklar: Eklemi oluşturan kemiklerin yerinden çıkması, genellikle omuz, dirsek veya parmaklarda görülür.

2. Menisküs Yırtıkları

• Özellikle diz ekleminde, ani hareketler ve travmalar sonucunda menisküs yırtılabilir. Sporcularda sık görülür.

3. Bağ Yaralanmaları

• Ön Çapraz Bağ (ACL) Yırtığı: Dizde ani dönme veya zorlama sonucunda oluşur.
• Yan Bağ Yaralanmaları: Özellikle diz ekleminde meydana gelen bağ yırtıklarıdır.

4. Osteoartrit (Kireçlenme)

• Eklem kıkırdağının zamanla aşınması sonucunda oluşan ağrı ve hareket kısıtlılığıdır. Diz, kalça ve omurgada sık görülür.

5. Skolyoz

• Omurganın yana doğru eğriliğidir. Genellikle ergenlik döneminde fark edilir.

6. Osteoporoz (Kemik Erimesi)

• Kemik yoğunluğunun azalması sonucu kırık riskinin artmasıdır. Özellikle yaşlı bireylerde yaygındır.

7. Tenisçi Dirseği (Lateral Epikondilit)

• Dirsek çevresinde tendonların aşırı zorlanması sonucu oluşur. Genellikle tekrarlayan el bileği hareketleriyle ilişkilidir.

8. Omuz Sıkışma Sendromu

• Omuzda tendonların sıkışmasıyla ağrıya ve hareket kısıtlılığına neden olur.

9. Kalça Çıkığı

• Doğuştan Kalça Çıkığı (Gelişimsel Kalça Displazisi): Bebeklerde kalça ekleminin doğru gelişmemesi sonucu ortaya çıkar.
• Travmatik Kalça Çıkığı: Travma veya kazalar sonucu oluşur.

10. Tendinitler (Tendon İltihapları)

• Kas ve kemikleri birbirine bağlayan tendonların aşırı kullanım sonucu iltihaplanmasıdır.

11. Düz Tabanlık

• Ayak tabanındaki kemer yapısının çökmesi sonucunda ayak tabanının yere temas etmesi durumudur.

12. Halluks Valgus (Başparmak Çıkıntısı)

• Ayak başparmağının dışa doğru eğilmesiyle oluşur. Özellikle dar ayakkabı giymekle ilişkilidir.

13. Romatoid Artrit

• Bağışıklık sisteminin eklemlere saldırması sonucu iltihap ve eklem deformasyonu oluşur.

14. Plantar Fasiit

• Ayak tabanındaki bağ dokusunun iltihaplanmasıdır. Topuk ağrısına neden olur.

15. Bel ve Boyun Fıtığı

• Omurga disklerinin yırtılması veya kayması sonucu sinirlere baskı yaparak ağrı ve uyuşukluk oluşturur.

16. Donuk Omuz Sendromu

• Omuz ekleminin hareket kısıtlılığı ve ağrı ile kendini gösteren bir hastalıktır.

Bu hastalıkların teşhisinde ortopedi doktorları, fizik muayene, röntgen, MR ve BT gibi görüntüleme yöntemlerinden yararlanır.

Tedavi yöntemleri ise hastalığın türüne göre; fizik tedavi, ilaç tedavisi, enjeksiyonlar ve cerrahi müdahaleler gibi aşağıdaki yöntemleri içerebilir.

Ortopedi Muayenesi

Ortopedi bölümünü ziyaret eden bir hasta için ilk adım, detaylı bir fiziksel muayenedir. Bu muayenede aşağıdaki adımlar izlenir:

• Hasta Şikayetlerinin Dinlenmesi: Hastanın yaşadığı ağrı, hareket kısıtlaması veya travmaya dair bilgiler detaylı bir şekilde kaydedilir.
• Geçmiş Hastalık Hikayesi: Hastanın önceden geçirdiği ameliyatlar, kazalar veya kronik hastalıklar sorgulanır.
• Fiziksel Muayene: Eklemlerin hareket açıklığı, kas gücü, refleksler ve hassasiyet noktaları incelenir.
• Gözlem: Anormal yürüyş, duruş veya deformite gibi belirtiler analiz edilir.

Ortopedik muayene sonucunda doktor, belirli bir hastalıktan şüphelenirse tanıyı kesinleştirmek amacıyla tetkiklere başvurur.

Ortopedik Tetkikler

Ortopedi alanında hastalıkların tanısında pek çok tetkik yöntemi kullanılır. Bu tetkikler aşağıdaki gibi sınıflandırılabilir:

Radyolojik Tetkikler

1. Röntgen (X-Ray): Kemik yapısındaki kırıklar, çatlaklar, deformiteler veya eklem bozukluklarını görülebilir kılar.
2. Bilgisayarlı Tomografi (BT): Kemik yapısını daha detaylı gösteren üç boyutlu görüntüleme yöntemidir.
3. Manyetik Rezonans Görüntüleme (MRG): Yumuşak dokuların (kas, bağlar, tendonlar) ve eklemlerin detaylı incelemesinde kullanılır.
4. Ultrasonografi: Eklem içi sıvı birikimleri, tendon hasarları veya yumuşak doku yaralanmalarının tanısında faydalıdır.

Laboratuvar Tetkikleri

• Kan Testleri: Romatizmal hastalıklar, enfeksiyonlar veya metabolik bozuklukların tanısında kullanılır.
• Eklem Sıvısı Analizi: Eklemden alınan sıvının incelenmesi ile enfeksiyon veya gut gibi hastalıklar tespit edilebilir.

 Elektrofizyolojik Tetkikler

• EMG (Elektromiyografi): Kas ve sinirlerin elektriksel aktivitesi ölçülerek sinir sıkışması veya hasarları tespit edilir.
• Sinir İleti Hızı Testi: Sinirlerin uyarılara verdiği yanıt ve hız incelenir.

Ortopedik Tedavi Yöntemleri

Ortopedi bölümünde uygulanan tedavi yöntemleri iki ana başlıkta ele alınabilir:

1. Cerrahi Tedaviler

• Artroplasti (Eklem Protezleri): Kalça, diz, omuz gibi eklemlerde protez ameliyatları uygulanır. Genellikle eklem kireçlenmesi (osteoartrit) gibi durumlarda tercih edilir.
• Artroskopik Cerrahi: Minimal invaziv yöntemle eklem içi rahatsızlıkların tanı ve tedavisi yapılır. Menisküs yırtıkları, bağ yaralanmaları gibi durumlarda kullanılır.
• Kırık ve Çıkık Tedavisi: Kırıkların yerine oturtulması ve plak, vida, çivi gibi tespit malzemeleri ile stabilizasyon sağlanır.
• Omurga Cerrahisi: Skolyoz, kifoz gibi omurga eğrilikleri, fıtıklar ve kırıklar için cerrahi girişimler yapılır.
• Tendon ve Bağ Cerrahisi: Özellikle spor yaralanmalarında görülen tendon yırtıkları (örneğin ön çapraz bağ) cerrahi müdahalelerle onarılır.
• Ampütasyon (Uzuv Kesimi): Ciddi yaralanma veya enfeksiyon durumunda uzvun kesilmesi gerekebilir.
• Pediatrik Ortopedi Cerrahisi: Çocuklarda doğuştan gelen veya sonradan oluşan ortopedik bozuklukların (çarpık ayak, kalça çıkığı vb.) cerrahi tedavisi yapılır.

2. Konservatif (Cerrahi Olmayan) Tedaviler

• Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon: Kas ve eklem hareketliliğini artırmak, güçlendirmek ve ağrıyı azaltmak için uygulanır.
• Atel, Alçı ve Ortez Kullanımı: Kırık, çıkık, burkulma gibi durumlarda uzuvların stabilizasyonu sağlanır.
• İlaç Tedavileri: Ağrı kesiciler, kas gevşeticiler, anti-inflamatuar ilaçlar ve enfeksiyon için antibiyotikler kullanılır.
• Enjeksiyon Tedavileri:
  • Steroid Enjeksiyonları: Eklem içi iltihaplanmayı azaltmak için uygulanır.
  • PRP (Platelet Rich Plasma): Hastanın kendi kanından elde edilen plazmanın iyileşme bölgelerine enjekte edilmesi.
  • Hyalüronik Asit Enjeksiyonu: Eklem sıvısı takviyesi amacıyla uygulanır.
• Proloterapi: Tendon ve bağ yaralanmalarında iyileşmeyi hızlandırmak için kullanılan enjeksiyon tedavisidir.

3. Travma Tedavileri

• Kırıkların Sabitlenmesi: Alçı, splint, cerrahi plak ve vida uygulamaları ile kırıkların iyileştirilmesi sağlanır.
• Yumuşak Doku Hasarları: Kas, tendon ve bağların yaralanmalarında fizik tedavi, enjeksiyon veya cerrahi müdahaleler uygulanır.
• Çıkıkların Yerine Oturtulması: Eklem çıkıklarında acil müdahaleler yapılır.

4. Spor Yaralanmaları Tedavisi

Menisküs Onarımı

Ön Çapraz Bağ Rekonstrüksiyonu

Tendon Kopmalarının Tedavisi

Stres Kırıkları ve Burkulmaların Tedavisi

5. Omurga ve Disk Problemleri

• Fıtık Tedavileri: Fizik tedavi, enjeksiyon veya ameliyat.
• Omurga Stabilizasyonu: Omurga kırıklarında plak ve vida ile sabitleme.
• Skolyoz ve Kifoz Düzeltme Ameliyatları.

6. Çocuk Ortopedisi Tedavileri

• Kalça Çıkığı: Alçı ve cerrahi tedavi.
• Çarpık Ayak (Pes Ekinovarus): Alçı, ortez veya cerrahi yöntemler.
• Büyüme Bozukluklarının Tedavisi.

7. Ortopedik Onkoloji (Kemik Tümörleri)

• Yumuşak doku ve kemik tümörlerinin cerrahi olarak çıkarılması.
• Protez uygulamaları: Tümörün çıkarılmasının ardından uzvun devamlılığı için protez uygulaması yapılır.

8. Ayak ve El Cerrahisi

• Halluks Valgus (Başparmak Çıkıntısı) Cerrahisi.
• Tetik Parmak, Karpal Tünel Sendromu gibi durumların cerrahi ve konservatif tedavisi.

Ortopedi, hastanın durumuna ve ihtiyaçlarına göre cerrahi ve cerrahi dışı birçok farklı tedavi yöntemini bir arada kullanır. Tedavi planı, hastanın yaşı, yaşam tarzı, sağlık durumu ve rahatsızlığın ciddiyetine göre belirlenir.

Cerrahi Olmayan Tedaviler

1. Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon: Kas gücü kazandırma, eklem hareketliliği sağlama ve ağrıyı azaltma amacıyla uygulanır.
2. Ortez ve Protez Kullanımı: Özel cihazlar ile hareket kısıtlaması veya deformite desteklenir.
3. İlaç Tedavisi: Ağrı kesiciler, kas gevşeticiler veya anti-enflamatuar ilaçlar kullanılır.
4. Eklem Enjeksiyonları: Kortizon, PRP (platelet-rich plasma) veya hyalüronik asit enjeksiyonları ile eklem ağrıları tedavi edilir.

Cerrahi Tedaviler

1. Kırık ve Çıkık Ameliyatları: Kemiklerin doğru hizalanması ve iyileşmesi sağlanır.
2. Artroplasti (Protez Cerrahisi): Ağrılı ve kullanılamaz hale gelen eklemler, protezler ile değiştirilir.
3. Artroskopik Cerrahiler: Kapalı cerrahi teknikler ile eklem içi problemleri tedavi edilir.
4. Omurga Cerrahisi: Skolyoz, kifoz gibi omurga deformiteleri veya fıtıklar cerrahi yöntemlerle düzeltilir.

Ortopedi bölümü, kas-iskelet sistemi sorunlarının tanı, tedavi ve rehabilitasyonunda hayati bir rol oynar. Teknolojinin ilerlemesiyle birlikte, tanı ve tedavi yöntemleri her geçen gün daha da gelişmekte, hastaların yaşam kalitesini artırmaktadır. Ortopedik sorunların erken teşhisi ve doğru tedavisi, kalıcı hasarların önüne geçmekte büyük önem taşımaktadır.