Nöroloji
Nöroloji polikliniğine başvuran hastaların çoğunluğunda baş ağrısı, beyin kanaması ya da damar tıkanıklığına bağlı olarak ortaya çıkan felçler, epilepsi (sara), kas hastalıkları, uyku bozuklukları, alzheimer, parkinson, dengesizlik, çeşitli nedenlerle ortaya çıkan baş dönmeleri ve şikayetler görülmektedir.
Bu rahatsızlıkların teşhisinde önemli bir yere sahip olan Elektroensefalografi cihazı (EEG) ve Elektromiyografi (EMG) – Uyarılmış potansiyel cihazı mevcuttur. EEG cihazı ile beyin çalışması sırasında ortaya çıkan elektriksel aktivite ile başta epilepsi olmak üzere birçok nörolojik hastalıklar üzerine tanı ve tedavisi yapılmaktadır.
EMG cihazı ise, vücudumuzdaki sinir ve kasların elektriksel yöntemlerle incelenmesini sağlar. Harabiyetleri ya da iltihaplanması ve kas hastalıklarının teşhis ve tedavisinde önemli bir yer tutmaktadır.
Nöroloji Nedir? Hangi Hastalıklara Bakar?
Sinir sistemi, beyin ve kas sistemi bozuklukları ile ilgilenen tıp bilim dalına nöroloji denir.
Nöroloji; beyin, omurilik, beyincik, omurilik soğanı ile bu organların, başka organlar ile iletişimini sağlayan, sinir ağlarındaki işleyiş ve kaslarla birlikte koordineli olarak çalışıp çalışmadığını anlamaya çalışan daldır.
Bu yerlerde ortaya çıkan rahatsızlıklar, nöroloji dalının ilgilendiği asıl konulardır. Sinir sistemi; uyaranları beyin aracılığıyla organlara, organlardan beyne ileten tellerle ve bunların oluşturmuş olduğu ağlar şeklinde tarif edilmektedir.
Nörolojik hastalıklar; genel belirtileri aynı olduğu için, tanı koymak ilk aşamada mümkün olmayabilir.
Nörolojik hastalıklar, psikoloji bölümünü de yakından ilgilendirdiği için, nöroloji, psikoloji ile iç içe olan bir daldır.
Nörolojik hastalıklar, genel neden olarak genetiktir. Ailede olan bir hastalık, genellikle diğer aile üyelerine aktarılır. Nöroloji hastalıkları tedavisinde, erken teşhis hayati önem taşır. Nörolojik hastalığın bulgularını fark ederseniz, vakit kaybetmeden bir uzmana danışmalısınız.
Sinir sistemi, motor sistemin çalışması için en önemli sistemdir. Sinir sistemi, çok karmaşık bir yapıya sahiptir. Nörolojik hastalıklar, tüm vücudu etkileyebilirken, bazı durumlarda sadece vücudun belirli bir bölümünü etkileyebilir.
Nöroloji bölümü, eğer hasta, sinir sistemi ya da beyinle bağlantılı olarak belirtileri yaşıyor ise, bir nörolog incelemesine tabi tutulmalıdır. Örnek olarak; kafa travması, kafa karışıklığı, baş ağrısı, nöbet, duygu farklılıkları, kas ve koordinasyon problemleri sonucunda ilk önce bir nörolog tarafından inceleme altına alınması gerekmektedir.
Nöroloji Bölümü Hangi Hastalıklarla İlgilenir?
Nöroloji, beyin ve sinir sistemi hastalıklarının tamamı ile ilgilenir. Beyin ve sinir sistemi aniden hasara uğratarak, vücudun motor sisteminin düzenli çalışmasını etkiler. Nörolojik hastalıkları sıralayacak olursak;
- Ani gelişen hafıza kaybı ve ekstremitelerde uyuşukluk
- Multipl skleroz ve ALS Hastalığı
- Zamanla ellerde titreme ve parkinson hastalığı
- Unutkanlık
- Şiddetli baş ağrıları ve geçmeyen baş dönmeleri
- Yüzde meydana gelen ağrı ve uyuşukluk
- Vücudun herhangi bir bölümünde his kaybı
- Denge bozuklukları
- Sara ve epilepsi gibi hastalıklar
- Vücut seğirmeleri ve psikolojik bozukluklar
- Vücut kasılmaları
- Omurilik hasarları
Nörolojik hastalıklar, genelde genetik nedenlere bağlı gelişen hastalıklardır. Farklı sebeplerden dolayı sinir sisteminin hasara uğraması ile oluşabilirler. Erken teşhis ve tedavi, hayat kurtarıcı olduğu için şüphelendiğiniz durumlarda vakit kaybetmeden bir nörolog desteği alarak, gerekli tetikleri yaptırmalısınız.
- Baş ağrıları (migren, strese bağlı gerilim tipi baş ağrıları v.b)<
- Hafıza kaybı, unutkanlık (Alzheimer hastalığı)
- Felç, beyin damar hastalıkları
- Konuşma bozuklukları
- Yüz felci, yüz ağrıları, çift görme
- Epilepsi (Sara), bayılma
- Hareket bozuklukları
- Parkinson Hastalığı
- İstemsiz Hareketler
- Vücutta seyirme
- Kasılma, kramp
- Ellerde titreme
- Denge bozuklukları
- Baş dönmesi (vertigo)
- Parmak uçlarında uyuşma
- Vücudun sağ ya da sol tarafında uyuşma hissi, karıncalanma
- Kas hastalıkları, kas güçsüzlüğü, kas ağrısı
- Elektrofizyoloji laboratuvarında tanı koymak için yardımcı testler EEG, EMG yapılmaktadır
Pek çok insan hastalandığı zaman, doktora gitmek adına ilk önce hastalığına hangi bölümün baktığını merak eder. Nörolog, sinir sistemi rahatsızlıklarına bakan ve bu konuda uzmanlaşan tıp doktorlarıdır. Nöroloji sahasında çalışan bütün doktorlara nörolog ismi verilir. Nörologlar, yukarıda bahsi geçen bütün hastalıklara bakan kişilerdir. Bu yüzden yukarıdaki belirtilerin olması halinde, kişinin gitmesi gereken birim nörologlardır.
Nöroloji doktorları, sinir sisteminin tüm bölümlerini; sinir ve kas hastalıklarını ilgilendiren, oldukça geniş bir hastalık grubunun, teşhisi, takibi ve tedavisi ile ilgilenirler. Bu hastalıkların teşhisinde ve takibinde sinirsel iletileri ölçen tetkiklere ve görüntüleme yöntemlerine başvurulur.
Hastanelerimizdeki nöroloji kliniklerinde uygulanan tetkiklerden bazıları şunlardır:
Polisomnografi (Uyku Tetkiki)
Uyku bozukluklarının tanısında kullanılan polisomnografi testi yani uyku testi uygulanır.
EEG (Uyku – Uyanıklık)
Epilepsi ve bazı diğer hastalıkların teşhisinde ve takibinde kullanılan EEG testi çocuk ve erişkinlerde uygulanabilir.
EMG (Çocuk-Büyük)
Sinir-sinir, sinir-kas arasındaki bağlantılar elektriksel iletimle gerçekleşir. Elektromyelografi (EMG) testi, sinir ve sinir-kas arasındaki bağlantı bozukluklarını ölçmeye yarayan bir elektrofizyolojik test olup, nörolog uzmanlar tarafından uygulanır.
En sık kullanıldığı alanlar, Karpal Tünel Sendromu gibi tuzak nöropatiler, bel, boyun fıtıklarında sinir hasarının gösterilmesi, kas hastalıklarında sinir-kas iletimindeki bozuklukların gösterilmesi, yüz felci, diayebete bağlı polinöropati, ALS veya Guillain Barre gibi nöron hastalıklarının tanı ve tedavisidir. Oldukça karmaşık bir test olan EMG’yi uygulamak için uzun süreli eğitimden geçmek gerekir.
Uyarılmış Potansiyeller
Bazı hastalıkların tanısında kullanılan SSEP (Somatosensoriyel Uyarılmış Potansiyel), VEP (Vizüel Uyarılmış Potansiyel), BERA (İşitsel Uyarılmış Potansiyel) gibi testler belli bölgelerden verilen elektrik akımına, sinir sisteminin yanıtı ölçülerek yapılır.
EEG beynin elektriksel aktivitesini değerlendirmek için bir prosedürdür.
Derinizin iletkenliği önemli olduğu için elektrotlar vücudunuza ve saç derinize yapıştırılacaktır. Bu nedenle saçınızı yıkadıktan sonra saç kremi, sprey ve jel kullanmamalısınız.
Elektrotlarla elektroensefalogram incelemesi tamamen zararsız bir inceleme yöntemidir.
EEG Gereken Bazı Durumlar
- Sara hastalığı
- Bilinç ve algı bozuklukları
- Unutkanlık ve dikkat bozukluğu
- Bazı psikiyatrik hastalıklar
- Uyku bozuklukları
- Santral sinir sistemi iltihab
- Uyku apnesi
Beynin elektriksel aktivitesi hastanın kafa derisine yerleştirilen küçük metal elektrotlar vasıtasıyla EEG cihazına iletilir ve veriler ortalama 20 dakika süreyle bilgisayara kaydedilir.
Çekim sırasında hastanın elektriği hissetme durumu söz konusu değildir ve hasta herhangi bir ağrı hissetmeyecektir.
Kesintisiz yüksek kaliteli kayıtlar elde etmek için hastalar aksi istenmedikçe gözlerini kapatmalı, çene ve boyun kaslarını gevşetmeli, hareketsiz kalmalıdır.
Uykuda EEG Çekimi
Uyku, beyindeki anormal elektriksel aktivitenin ortaya çıkmasına yardımcı olur. 20 dakikalık uyanma EEG bazı uyku bozuklukları üzerinde tam olarak yeterli bir sağlayamadığından, uyku EEG’si yapılmalıdır.
Uyku EEG’si en sık kullanılan aktivasyon yöntemlerinden biridir. Anestezikler beyin aktivitesini etkilediği, olası elektriksel deşarjları engellediği ve böylece insanların uykuya dalmasına neden olduğu için kullanılmamalıdır.
Bu tür bir çekimden önceki gece hastalar için uykusuzluk faydalıdır çünkü gün içinde uykuya dalmaya yardımcı olur ve anormal beyin dalgaları olasılığını artırır.
EMG çekimi insan sinirlerinin ve kaslarının elektronik olarak uyku laboratuvarı ortamında izlenmesidir. Sinirin elektriksel iletim işlevi ve bu deşarjın oluşturduğu kas potansiyeli, hastaya fazla müdahaleye neden olmayan doğrusal bir akım kullanılarak ölçülür.
EMG Gereken Bazı Durumlar
- Sinir yaralanmaları
- Sinir sıkışmaları
- Bel ve boyun fıtıkları
- Kol ve bacaklarda uyuşma ve yanma tarzında ki tablolar
- Yüz felçleri
- Sinirlerin fonksiyonlarını bozan hastalıkların teşhisi (Şeker hastalığı gibi metabolik hastalıklar)
- Kas hastalıklarının teşhisi
- Kas erimeleri ile giden omurilik hastalıklarının teşhisi için yapılır.
EMG sinir muayenesinde uyku bozuklukları tedavisi için baş, kollar, bacaklar ve vücudun periferik sinirleri incelenir. Bu şekilde “duyum” ve “motor” işlevlerini yerine getiren sinirler ayrı ayrı incelenir.
Duyusal sinirler (his sinirleri), tıpkı dokunduğumuz nesnenin soğuk mu sıcak mı olduğunu hissetmek gibi, çevreden temas hissetmemizi sağlar. Öte yandan motor sinirler (hareket sinirleri), beyinden veya omurilikten gelen hareket komutlarını kaslara ileterek kasların kasılmasını test ederek hareketi test eder.
Duyusal sinirler incelenirken, hastaya çok fazla müdahaleye neden olmayacak düzeyde lineer bir akım sağlanır ve bu potansiyel bilgisayar ekipmanı yardımıyla uyku laboratuvarı ekranına kaydedilir. Diğer ucundan ise analiz etmeye devam edilir. Motor sinir muayenesinde sinirin farklı bölgelerinden elektrik sağlanır ve sinir ucu kaslarında kaydedilir. Bu nedenle algı açısından motor sinirin engellenip engellenmediği, tam veya kısmi olduğunu anlamak mümkündür. Ayrıca bu muayene ile sinirin iyileştirilip iyileştirilemeyeceğini veya ne kadar süreyle tedavi edilebileceğini ve siniri onarmak için ameliyat gerekip gerekmediğini anlayabilirsiniz.
Kas içine iğne şeklindeki kayıt elektrodunun yerleştirilmesi ile EMG kas incelemesi yapılabilir. Elektrot kolundan çıkan teller EMG cihazına bağlanarak kasların elektriksel aktivitesini ekranda görmemizi sağlamaktadır. İncelenen kas sinirinin kırılıp kırılmadığı, varsa tam veya kısmi olup olmadığı hakkında fikir verir. Ek olarak, kasta anormal bir durum varsa, bunun omurilikten, sinir köklerinden, periferik sinirlerden mi yoksa kasın kendisinden mi kaynaklandığına karar verilebilir. Böylece hasta uyku düzeni hakkında aydınlatılmış bir sonucu alır.
Beyin damar hastalıkları, beyin kanamaları ve beyin damar tıkanıklıkları yer alır. İnme, halk arasında felç olarak adlandırılır, beyin damarlarından birinin tıkanması ve beynin o bölgesinin beslenememesi ile oluşur ve çeşitli nörolojik tablolar şeklinde ortaya çıkarılabilir.
Sara krizi ya da halk arasında nöbet geçirme olarak bilinen epilepsi, nöroloji birimi tarafından takip edilen hastalıklar arasındadır. Beyinde kısa ve şiddetli elektriksel enerji patlamalarıyla oluşur.
En sık rastlanan epilepsi nöbet tipi kısmi nöbettir. Kısmi nöbet, beynin bir kısmında oluştuğunda; kollarda ve bacaklarda istemsiz hareketler, şuur kaybı, ağızdan köpük gelmesi, idrar kaçırma ile ortaya çıkan nöbetlerdir.
Bu nöbetler tüm beyinde oluştuğunda ise jeneralize nöbet denir. Bu nöbetler tüm vücutta belirtilere yol açar.
Epilepsi takip ve tedavisinde öncelikli olarak kullanılan tetkik yöntemi EEG’dir.
Genç yaşlarda görülen unutkanlık şikâyetinin en sık rastlanan sebebi depresyon olmakla birlikte, unutkanlık ile başlayan şikâyetler, bilişsel aktivitelerde azalma, düşünce bozuklukları, günlük aktiviteleri yapmakta zorluk, yemek yemeyi reddetme, içine kapanma gibi şikâyetlerle ilerler. Tedavisi nörolog uzmanlar tarafından yapılır.
Göz kapağında düşme, göz kaslarında zayıflığa bağlı görme bozuklukları ve çift görme, çiğneme ve yutma güçlüğü ve ileri dönemlerde kol ve bacak kaslarında güçsüzlük izlenir.
Miyelin, kılıf sinir hücrelerini kaplayan ve sinir sisteminin fonksiyonunu, devam ettirebilmesi için şart olan yalıtkan bir maddedir. Bu maddenin kaybına bağlı olarak, kaybın geliştiği sinir hücrelerinin fonksiyonlarına göre çeşitli nörolojik bulgular ortaya çıkar. En sık görülen demiyelinizan hastalık Multiple Skleroz (MS) hastalığıdır. MS ataklar halinde seyreder. Ataklardan sonra şikâyetler azalabilir, kaybolabilir ya da kalıcı hasarlar gelişebilir.
Nöroloji Branşında Görev Yapan Doktorlarımız
