Periferik Arter Hastalığı Nedir?

Periferik arter hastalığı, vücudun dış bölgelerindeki atar damarlarının daralması veya tıkanması nedeniyle kan akışının azalması veya kesilmesi sonucu oluşan bir durumdur. Bu hastalık genellikle bacaklarda, ancak bazen kollarda da görülebilir.

Periferik arter hastalığı, genellikle ateroskleroz olarak bilinen bir hastalık nedeniyle oluşur. Ateroskleroz, arter duvarlarına yağ ve diğer maddelerin birikmesi sonucu oluşan bir durumdur. Bu birikintiler arter duvarlarını kalınlaştırabilir ve daraltabilir, kan akışını engelleyebilir veya azaltabilir. Bu durum, birçok risk faktörüne bağlı olarak gelişebilir. Örneğin, yüksek tansiyon, yüksek kolesterol, obezite, sigara içmek, diyabet, stres ve hareketsiz yaşam tarzı gibi faktörler, periferik arter hastalığının gelişim riskini artırabilir.

Periferik Damar Hastalığının Belirtileri Nelerdir?

Periferik damar hastalığının belirtileri, hastalığın ciddiyetine ve kan akışının kesildiği alanın büyüklüğüne bağlı olarak değişebilmektedir. Ancak genel olarak periferik hastalığının belirtileri;

• Ağrı: Bacaklarda yürürken veya egzersiz yaparken ağrı veya kramp hissi oluşabilir. Bu ağrı genellikle kalçalardan ayaklara kadar uzanan bir bölgede hissedilir. Ağrı, dinlenmekle geçer.
• Yorgunluk: Bacaklarda yürüme veya egzersiz yapma sırasında yorgunluk veya güçsüzlük hissi oluşabilir.
• Soğukluk: Bacaklar soğuk hissedebilir veya cilt renginde değişiklikler oluşabilir.
• His kaybı: Bacaklarda uyuşma veya his kaybı oluşabilir.
• Yaraların iyileşmesinde gecikme: Bacaklarda oluşan yaraların iyileşmesi daha uzun sürebilir.
• Ayak tırnaklarında değişiklikler: Ayak tırnakları kalınlaşabilir veya şekil değiştirebilir.

Periferik Arter Hastalığı Neden Olur?

Periferik arter hastalığı genellikle damar duvarında yıllar içerisinde sigara içmek, kolesterol vb. gibi faktörlere bağlı olarak ortaya çıkan plakların yarattığı damar sertliği sonucunda oluşmaktadır. Periferik arter hastalığına neden olan bir diğer faktörler ise;

• Sigara içmek: Sigara içmek, atardamarlarda plak birikimini artırır ve damarları daraltarak periferik arter hastalığına neden olabilir.
• Diyabet: Diyabet, kan şekeri seviyelerinin kontrolsüz olması nedeniyle atardamarları etkileyebilir ve periferik arter hastalığına neden olabilir.
• Hipertansiyon: Yüksek kan basıncı, atardamarları zayıflatarak periferik arter hastalığına neden olabilir.
• Yüksek kolesterol: Yüksek kolesterol seviyeleri, atardamarlarda plak birikimine ve periferik arter hastalığına neden olabilir.
• Fiziksel hareketsizlik: Fiziksel hareketsizlik, atardamarları zayıflatır ve plak birikimini artırarak periferik arter hastalığına neden olabilir.
• Yaşlanma: Yaşlandıkça, atardamarlar sertleşir ve daralır, bu da periferik arter hastalığına neden olabilir.
• Ailesel yatkınlık: Ailede periferik arter hastalığı öyküsü olan kişilerde, hastalık gelişme riski daha yüksektir.

Periferik arter hastalığının nedeni, genellikle birkaç faktörün bir araya gelmesi sonucu oluşur. Erken teşhis ve tedavi, hastalığın ilerlemesini durdurmak veya yavaşlatmak için önemlidir. Sağlıklı yaşam tarzı değişiklikleri, egzersiz ve ilaçlar, periferik arter hastalığının kontrol altına alınmasına yardımcı olabilir.

Periferik Arter Hastalığı için Kimler Risk Altındadır?

1. Yaş: Yaşlılık, PAH için önemli bir risk faktörüdür. Yaşlı insanlarda arter duvarları sertleşebilir ve daralabilir.
2. Sigara kullanımı: Sigara içmek, PAH için en önemli risk faktörlerinden biridir. Sigara içmek, arterlerdeki yağ birikimini hızlandırarak arterlerin daralmasına neden olur.
3. Diyabet: Diyabet, PAH için bir risk faktörüdür. Diyabet, arter duvarlarına zarar verebilir ve ateroskleroz gelişimine katkıda bulunabilir.
4. Hipertansiyon: Yüksek tansiyon, PAH için bir risk faktörüdür. Yüksek tansiyon, arter duvarlarına zarar vererek ateroskleroz gelişimini hızlandırabilir.
5. Yüksek kolesterol: Yüksek kolesterol, PAH için bir risk faktörüdür. Yüksek kolesterol, arterlerde yağ birikmesine neden olarak arter duvarlarının daralmasına neden olabilir.
6. Aile öyküsü: Ailede PAH öyküsü olan bireyler, PAH geliştirme riski altındadır.
7. Obezite: Obezite, PAH için bir risk faktörüdür. Obezite, arter duvarlarına zarar vererek ateroskleroz gelişimini hızlandırabilir.
8. Sedanter yaşam tarzı: Fiziksel aktivite eksikliği, PAH için bir risk faktörüdür. Düzenli egzersiz yapmayan bireyler, PAH geliştirme riski altındadır.

Periferik Arter Hastalığının Tanısı

Periferik arter hastalığı (PAH) tanısı, hastalığın belirtileri, tıbbi öykü, fizik muayene ve diagnostik testlerin bir kombinasyonuna dayanır. PAH tanısı koymak için, doktorunuz şu adımları takip edebilir:

1. Tıbbi öykü alımı: Doktorunuz, PAH belirtilerini, aile öyküsünü, risk faktörlerini ve diğer tıbbi durumları inceleyecektir.
2. Fizik muayene: Doktorunuz, bacaklarda nabız kontrolü ve arterlerde daralma veya tıkanıklık belirtilerini aramak için bir fizik muayene yapacaktır. Ayrıca, bacaklarda ağrı, yürüme güçlüğü, ayak ülserleri veya enfeksiyonlarını inceleyecektir.
3. Non-invaziv testler: Non-invaziv testler, PAH tanısı koymak için kullanılan diagnostik testlerdir ve daha az invazif olmaları nedeniyle tercih edilirler. Bunlar şunları içerebilir:
4. Doppler ultrason: Doppler ultrason, arterlerdeki kan akışını ölçen bir testtir. Bu test, bacaklardaki arterlerin daralması veya tıkanması belirtilerini gösterir.
5. Ankle-brachial indeksi (ABI): ABI, bacaklardaki arterlerin daralması veya tıkanması belirtilerini gösteren bir testtir. Bu test, kol ve bacak basınçlarının karşılaştırılmasıyla yapılır.
6. Transkutanöz oksijen ölçümü (TcPO2): TcPO2, bacaklardaki doku oksijenasyonunu ölçen bir testtir. Bu test, arterlerdeki daralma veya tıkanıklık nedeniyle doku oksijenasyonunun azaldığını gösterir.
7. İnvaziv testler: Invaziv testler, PAH tanısı koymak için kullanılan diğer diagnostik testlerdir. Bunlar şunları içerebilir:
8. Anjiyografi: Anjiyografi, arterlerdeki daralma veya tıkanıklıkları göstermek için bir röntgen testidir. Bu test, kontrast madde kullanarak yapılır.
9. Arteriyografi: Arteriyografi, arterlerdeki daralma veya tıkanıklıkları göstermek için bir röntgen testidir. Bu test, arterlere bir kateter yerleştirerek yapılır.

PAH tanısı koymak için kullanılan testler, hastalığın şiddetine ve hastanın durumuna bağlı olarak değişebilir. Tanı konduktan sonra, doktorunuz PAH tedavisi planı oluşturacaktır.

Periferik Arter Hastalığının Tedavisi Nedir?

Periferik arter hastalığı (PAH) tedavisi, hastalığın şiddetine ve semptomlarına göre değişir. Tedavi seçenekleri arasında yaşam tarzı değişiklikleri, ilaç tedavisi, işlem veya cerrahi müdahale bulunabilir. İşte PAH tedavisinde kullanılan bazı yöntemler:

1. Yaşam tarzı değişiklikleri: Sigara içmek, yüksek tansiyon, yüksek kolesterol, obezite ve diyabet gibi PAH risk faktörlerini kontrol altına almak için yaşam tarzı değişiklikleri yapmak önemlidir. Sağlıklı bir diyet, egzersiz ve sigarayı bırakmak PAH semptomlarını iyileştirebilir.
2. İlaç tedavisi: İlaçlar, PAH semptomlarını azaltmak ve hastalığın ilerlemesini yavaşlatmak için kullanılır. Bu ilaçlar, kan damarlarını genişleten ve kan akışını artıran ilaçlar (nitrattan türetilenler, kalsiyum kanal blokerleri), kan pıhtılaşmasını önleyen ilaçlar (aspirin, klopidogrel, varfarin), kolesterol düşürücü ilaçlar ve ağrıyı hafifleten ilaçlar (asetaminofen) olabilir.
3. Angioplasti: Angioplasti, daralmış arterlerdeki blokajları temizlemek için kullanılan bir işlemdir. Bu işlemde, bir kateter artere yerleştirilir ve baloncuklu bir baloncuk şişirilir, bu da arterin genişlemesine neden olur. Ardından, bir stent yerleştirilir, bu da arterin açık kalmasını sağlar.
4. Cerrahi müdahale: Cerrahi müdahale, arterlerdeki tıkanıklıkları veya daralmaları ortadan kaldırmak için kullanılır. Bu işlem, arterdeki tıkanıklığı çıkarmak veya bir bypass yolu oluşturmak için yapılabilecek birçok farklı işlemi içerebilir.

PAH tedavisi, hastanın semptomlarına ve hastalığın ilerlemesine bağlı olarak farklı şekillerde uygulanabilir. Bu nedenle, her hasta için en uygun tedavi yöntemi, hastanın durumu ve semptomlarına uygun olarak doktor tarafından belirlenmelidir.

Periferik Arter Hastalığında Cerrahi Seçenekleri

Endarterektomi: Endarterektomi, arter duvarındaki plakları ve kalsiyum birikintilerini temizlemek için kullanılır. Bu işlem sırasında, arterin içinde bir kesi yapılır ve plaklar çıkarılır. Ardından, arterin duvarı onarılır ve kesi kapatılır.

Bypass ameliyatı: Bypass ameliyatı, daralmış veya tıkanmış bir arterin yanından yeni bir damar oluşturmak için kullanılır. Bu işlem sırasında, donör damar genellikle bacak, koldaki bir arter veya yapay bir damar olabilir. Bu yeni damar, tıkanık bölgeyi atlayarak kanın doğru akmasını sağlar.

Angioplasti ve stent: Angioplasti ve stent, daralmış arterleri açmak ve açık tutmak için kullanılan bir işlemdir. Bu işlem sırasında, bir kateter artere yerleştirilir ve baloncuklu bir baloncuk şişirilir, bu da arterin genişlemesine neden olur. Ardından, bir stent yerleştirilir, bu da arterin açık kalmasını sağlar.

Trombektomi: Trombektomi, kan pıhtılarını temizlemek için kullanılır. Bu işlem sırasında, bir kateter artere yerleştirilir ve pıhtıya ulaşmak için ilerletilir. Pıhtı çıkarılır ve arterin açık kalmasını sağlamak için gerekirse stent yerleştirilir.

Cerrahi müdahale genellikle ilaç ve yaşam tarzı değişiklikleri gibi diğer tedavilerin etkisiz olduğu veya hastalığın ilerlemesi durumunda kullanılır. Bu nedenle, cerrahi müdahaleye karar vermeden önce, hastanın durumu ve semptomlarına göre değerlendirme yapılmalı ve uygun tedavi yöntemi belirlenmelidir. Ayrıca, cerrahi müdahale sonrası düzenli takip ve tedavi önemlidir.

En Sık Sorulan Sorular

Periferik arter hastalığı tedavi edilmezse ne olur?

Periferik arter hastalığı (PAH) tedavi edilmezse, ciddi komplikasyonlara yol açabilir ve sağlık durumunu olumsuz etkileyebilir. İlerleyen periferik arter hastalığı durumunda aşağıdaki sorunlar ortaya çıkabilir:

• İntermittan klodikasyon (Geçici bacak ağrısı): PAH, bacaklardaki arterlerin daralması veya tıkanması nedeniyle bacaklarda ağrı, yorgunluk veya halsizlik hissiyle kendini gösterebilir. Bu belirtiler genellikle yürüme veya egzersiz sırasında ortaya çıkar ve dinlenme ile geçer. Ancak hastalık ilerledikçe ağrı daha sık ve daha şiddetli hale gelebilir, hatta istirahat halinde bile ortaya çıkabilir.
• Ayak ülserleri ve yaraları: PAH ilerledikçe, bacaklara yeterli kan akışı sağlanamaz ve dokulara yeterli oksijen ve besin taşınamaz. Bu durum, ayak ülserleri veya yaralarının oluşmasına neden olabilir. Bu yaralar iyileşmezse, enfeksiyon riski artar ve amputasyon gerekebilir.
• Damar tıkanıklığı: İlerleyen PAH, damarlarda daha fazla tıkanıklığa yol açabilir. Bu, bacaklarda veya diğer etkilenen bölgelerde dolaşımın daha da azalmasına ve ciddi komplikasyonlara neden olabilir.
• İnme veya kalp krizi riski: Periferik arter hastalığı, koroner arterlerdeki tıkanıklıklara benzer şekilde, beyin veya kalp gibi diğer bölgelerde de arterlerin tıkanmasına neden olabilir. Bu durumda, inme veya kalp krizi gibi ciddi olaylar riski artar.

Tedavi edilmeyen periferik arter hastalığı, yaşam kalitesini ciddi şekilde etkileyebilir ve kalıcı hasarlara yol açabilir. Bu nedenle, PAH tanısı konulduğunda, uygun tedavi ve yaşam tarzı değişiklikleriyle hastalığın ilerlemesinin önlenmesi veya yavaşlatılması önemlidir. Tedavi seçenekleri arasında yaşam tarzı değişiklikleri, ilaç tedavisi, endovasküler prosedürler (balon anjiyoplasti, stent yerleştirme) ve bazı durumlarda cerrahi müdahale yer alabilir. Tedavi planı, hastanın durumuna, semptomlarına ve diğer sağlık faktörlerine göre belirlenir.

Periferik arter hastalığı ne iyi gelir?

Periferik arter hastalığı (PAH) tedavisinde birkaç farklı yaklaşım bulunmaktadır. PAH’yi iyileştirmek ve semptomları hafifletmek için kullanılan bazı tedavi yöntemleri:

• Sağlıklı bir yaşam tarzı benimsemek, PAH’nin ilerlemesini yavaşlatabilir ve semptomları hafifletebilir. Bunlar arasında sigarayı bırakmak, düzenli egzersiz yapmak, sağlıklı bir beslenme planı takip etmek, kilo kontrolü yapmak ve stresi yönetmek yer alır.
• PAH tedavisinde kullanılan ilaçlar, semptomları hafifletmek, kan akışını artırmak ve tıkanıklıkları azaltmak amacıyla kullanılır. Bu ilaçlar, kan damarlarını genişletmek, kan pıhtılaşmasını azaltmak ve ağrıyı kontrol etmek için kullanılabilir. İlaç tedavisi, bir kardiyolog veya damar cerrahı tarafından reçete edilmelidir.
• Periferik arter hastalığında, arterlerin tıkanıklığını açmak veya daralmış bölgeleri genişletmek için endovasküler işlemler kullanılabilir. Balon anjiyoplasti adı verilen yöntemde, tıkalı bölgeye bir kateter yerleştirilir ve bu kateter üzerindeki balon şişirilerek tıkanıklık açılır. Stent yerleştirme ise daralmış bir bölgeye metal bir tüp (stent) yerleştirilerek damarın açık kalmasını sağlar.
• Bazı durumlarda, PAH’nin ilerlemesi veya semptomların şiddetli olması durumunda cerrahi müdahale gerekebilir. Bunlar arasında arterleri tamir etmek veya tıkanıklık olan bölgeleri geçmek için bypass cerrahisi yer alabilir.