Lösemi (Kan kanseri)

Lösemi veya kan kanseri, kemik iliğinde normal kan hücrelerinin yerini kanserli hücrelerin almasıyla oluşan bir tür kanserdir. Kemik iliği, kan hücreleri, kırmızı kan hücreleri, beyaz kan hücreleri ve trombositleri üreten bir dokudur. Kanserli hücreler, normal kan hücrelerinin yerini alır ve vücudu enfeksiyonlara ve kanama bozukluklarına karşı savunmasız bırakır.

Lösemi, akut veya kronik olarak sınıflandırılabilir. Akut lösemi, aniden ortaya çıkar ve hızla ilerler, kronik lösemi ise daha yavaş ilerler. Lösemi, myeloid veya lenfoid hücrelerden kaynaklanabilir. Myeloid lösemi, kemik iliğindeki myeloid hücrelerin kanserli hücrelere dönüşmesi ile oluşurken, lenfoid lösemi, kemik iliğindeki lenfosit adı verilen hücrelerin kanserli hale gelmesi ile oluşur.

Lösemi (Kan kanseri) çeşitleri nelerdir?

Genel olarak, lösemi iki büyük kategoriye ayrılır: Akut Lösemi ve Kronik Lösemi. Bu kategoriler, lösemi hücrelerinin ne kadar hızlı büyüdüğüne ve kemik iliği hücrelerinin ne kadar olgunlaştığına bağlı olarak belirlenir.

Akut lösemi, lösemi hücrelerinin kemik iliğinde hızla büyüdüğü ve olgunlaşmadan kemik iliğine hızla yayıldığı bir durumdur. Bu nedenle, hastalığın semptomları hızla ortaya çıkar ve hızlı bir tedavi gerektirir. Akut lösemi, iki ana alt tipe ayrılır:

• Akut lenfoblastik lösemi (ALL): Bu tip lösemi, lenfosit adı verilen hücrelerin kanserli hale gelmesi sonucu ortaya çıkar.
• Akut miyeloid lösemi (AML): Bu tip lösemi, kemik iliğindeki myeloid hücrelerin kanserli hücrelere dönüşmesi sonucu ortaya çıkar.

Kronik lösemi, kemik iliğindeki lösemi hücrelerinin daha olgunlaştığı ve yavaşça kemik iliğine yayıldığı bir durumdur. Kronik lösemi, iki ana alt tipe ayrılır:

• Kronik lenfositik lösemi (KLL): Bu tip lösemi, kemik iliğindeki olgunlaşmamış lenfosit hücrelerinin kanserli hale gelmesi sonucu ortaya çıkar.
• Kronik miyeloid lösemi (KML): Bu tip lösemi, kemik iliğindeki myeloid hücrelerin kanserli hale gelmesi sonucu ortaya çıkar.

Lösemi (Kan kanseri) nedenleri nelerdir?

Lösemi (kan kanseri) nedenleri tam olarak anlaşılamamıştır. Bilinen bazı risk faktörleri şunlardır:

• Genetik faktörler: Bazı lösemi tipleri, ailelerde sık görülebilir. Bazı insanlar, lösemi için genetik yatkınlığa sahip olabilirler.
• Radyasyona maruz kalma: Radyasyona maruz kalmak, lösemi riskini artırabilir. Özellikle, radyasyon tedavisi gören kanser hastalarında lösemi gelişme riski daha yüksektir.
• Kimyasal maddelere maruz kalma: Bazı kimyasal maddelere maruz kalma, lösemi riskini artırabilir. Örneğin, benzen adı verilen kimyasal madde, lösemi gelişme riskini artıran bir faktördür.
• Sigara içmek: Sigara içmek, lösemi riskini artırabilir.
• Viral enfeksiyonlar: Bazı viral enfeksiyonlar, lösemi riskini artırabilir. Örneğin, HTLV-1 (Human T-Cell Lymphotropic Virus 1) adı verilen bir virüs, lösemi gelişiminde rol oynayabilir.

Bu risk faktörleri lösemi gelişimini artırabilir, ancak her zaman lösemiye neden olmazlar. Ayrıca, lösemi gelişimi için tek bir neden yoktur ve birçok faktörün bir araya gelmesi sonucu ortaya çıkabilir.

Lösemi (Kan kanseri) belirtileri nelerdir?

Lösemi (kan kanseri) belirtileri kişiden kişiye değişebilir ve hastalığın tipine, evresine ve diğer faktörlere göre farklılık gösterebilir. Bununla birlikte, genel olarak lösemi belirtileri şunlardır:

• Yorgunluk ve halsizlik: Halsizlik, sürekli yorgun hissetmek ve enerjide azalma gibi belirtiler sık görülür.
• Ateş ve enfeksiyonlar: Sık sık enfeksiyonlara yakalanmak ve ateşli hastalıklar yaşamak.
• Deride kanama ve morluklar: Ciltte morluklar ve kolayca oluşan kanamalar.
• Kemik ağrısı: Kemiklerde ağrı ve hassasiyet.
• Eklem ağrısı: Eklem ağrısı ve şişlik.
• İştah kaybı ve kilo kaybı: İştahsızlık, kilo kaybı ve hızlı zayıflama.
• Solunum sorunları: Soluk almada güçlük çekme ve nefes darlığı.
• Bulantı ve kusma: Bulantı, kusma ve hazımsızlık.
• Lenf düğümlerinde şişme: Lenf düğümlerinde şişme ve hassasiyet.

Bu belirtiler lösemi hastalarında ortaya çıkabilir, ancak herhangi bir belirti hissetmeyen insanlar da vardır. Bu nedenle, düzenli tıbbi kontrol ve kan testleri, lösemi erken teşhisinde önemlidir.

Lösemi (Kan kanseri) tanısı nasıl konulur?

Lösemi tanısı koymak için çeşitli yöntemler kullanılabilir. Bunlar arasında:

• Kan testleri: Kan testleri, lösemi tanısında en önemli araçlardan biridir. Kan örneklerinde yapılan testler, lösemi hücrelerinin varlığını ve kan hücrelerinin normal işlevlerini belirleyebilir.
• Kemik iliği biyopsisi: Kemik iliği biyopsisi, kemik iliğinden bir örnek alarak mikroskop altında incelenmesi yoluyla lösemi hücrelerinin varlığını tespit edebilir.
• Görüntüleme testleri: Röntgen, manyetik rezonans görüntüleme (MRI) ve bilgisayarlı tomografi (BT) gibi görüntüleme testleri, vücuttaki lösemi hücrelerinin yayılımını ve tespit edilen kitlelerin büyüklüğünü belirleyebilir.
• Lenf nodu biyopsisi: Lenf nodu biyopsisi, lenf bezlerinden bir örnek alarak lösemi hücrelerinin varlığını tespit etmek için kullanılabilir.

Bu testlerin sonuçlarına göre bir uzman, lösemi tanısını koymak ve hastalığın tipini belirlemek için karar verebilir.

Lösemi (Kan kanseri) tedavisi

Lösemi tedavisi, hastalığın tipine, evresine ve hastanın genel sağlık durumuna bağlı olarak farklı yöntemler kullanılarak yapılır. Tedavi amaçları arasında kanser hücrelerini öldürmek, sağlıklı kan hücrelerinin yeniden üretimini sağlamak ve enfeksiyonları önlemek yer alır. Lösemi tedavisi genellikle bir veya daha fazla aşamadan oluşur.

• Kemoterapi: Kemoterapi, kanser hücrelerini öldürmek için kullanılan ilaç tedavisidir. Kemoterapi genellikle kan dolaşımındaki kanser hücrelerine etki eder.
• Radyasyon tedavisi: Radyasyon tedavisi, yüksek enerjili ışınlar kullanarak kanser hücrelerini öldürmeyi amaçlar. Lösemi tedavisinde kemoterapi ile birlikte kullanılabilir.
• Kemik iliği nakli: Kemik iliği nakli, lösemi tedavisinin son aşamasında kullanılabilir. Kemik iliği nakli, sağlıklı kemik iliği hücrelerinin hastanın kemik iliğine transfer edilmesi işlemidir.
• Hedefli tedaviler: Hedefli tedaviler, kanser hücrelerinde belirli proteinleri hedef alarak kanser hücrelerinin büyümesini engellemeyi amaçlar.
• İmmünoterapi: İmmünoterapi, hastanın bağışıklık sistemini kanser hücreleriyle savaşmak için kullanır.

Lösemi tedavisi ayrıca destekleyici tedavileri de içerebilir, örneğin enfeksiyonların önlenmesi için antibiyotikler veya kan transfüzyonları. Tedavi planı, hastanın yaşına, genel sağlık durumuna ve hastalığın evresine bağlı olarak değişebilir.

Lösemi ile ilgili bilmeniz gerekenler

• Lösemi erkeklerde daha sık görülmektedir.
• Özellikte beyaz ırkta, siyah ve sarı ırka göre daha fazla rastlanılmaktır.
• Çocukluk çağında lösemi 4 yaşın altında daha sıktır.
• Lösemi, kan hücrelerinin kanserleşmesi sonucu oluşur. Beyaz kan hücreleri, kırmızı kan hücreleri ve trombositler gibi kan hücreleri lösemide etkilenebilir.
• Lösemi, erken teşhis edildiğinde tedavi edilebilir. Hastalığın tipine ve evresine bağlı olarak kemoterapi, radyasyon terapisi, hücre nakli gibi farklı tedavi seçenekleri uygulanabilir.
• Lösemili hastaların tedavisi oldukça zorlu olabilir ve tedavi sürecinde birçok faktör dikkate alınmalıdır. Tedavinin başarısı, hastalığın tipine, evresine, hastanın yaşına ve genel sağlık durumuna göre değişebilir.
• Lösemi tedavisi sırasında hasta enfeksiyonlara daha açık hale gelebilir, bu nedenle hijyen kurallarına sıkı sıkıya uyulması gereklidir.
• Lösemi, bazı genetik faktörlere bağlı olarak ortaya çıkabilir. Ayrıca sigara, radyasyona maruz kalma, bazı kimyasal maddelere maruz kalma gibi risk faktörleri de lösemi gelişimini artırabilir.
• Lösemi teşhisi konmuş kişilerin sosyal ve psikolojik destek almaları önemlidir. Bu süreçte hasta ve ailesi, destek grupları ve psikologlar tarafından desteklenebilir.
• Lösemi tedavisi sırasında, kemoterapi veya radyasyon gibi tedavi yöntemleri nedeniyle oluşabilecek yan etkiler arasında saç dökülmesi, bulantı, kusma, yorgunluk, enfeksiyonlar, kanama eğilimi ve iştah kaybı bulunur.