Kolesterol

Kolesterol, vücudumuzdaki hücrelerin işlevi için gereken yağ benzeri bir maddedir. Vücudumuzda kolesterol, karaciğer gibi organlar tarafından üretilir ve gıdalar yoluyla alınabilir.

Kolesterol, kan dolaşımında taşınır ve lipoprotein adı verilen proteinlerle birleşir. LDL (düşük yoğunluklu lipoprotein) olarak bilinen “kötü” kolesterol, yüksek seviyelerde kardiyovasküler hastalıkların riskini artırabilir. HDL (yüksek yoğunluklu lipoprotein) olarak bilinen “iyi” kolesterol ise, vücutta biriken LDL kolesterolü temizleyerek kalp sağlığını korumaya yardımcı olur.

Yüksek kolesterol seviyeleri, yüksek tansiyon, diyabet ve ateroskleroz (arter duvarlarının kalınlaşması ve sertleşmesi) gibi sağlık sorunlarına yol açabilir. Bu nedenle, sağlıklı bir yaşam tarzı sürdürmek, yüksek kolesterol riskini azaltmaya yardımcı olabilir. Bu, düzenli egzersiz yapmak, sağlıklı bir diyet tüketmek ve sigara içmemek gibi faktörleri içerebilir. Yüksek kolesterol seviyeleri olan kişiler, diyet ve yaşam tarzı değişiklikleriyle birlikte ilaç tedavisi de alabilirler.

Kolesterol ne işe yarar? Görevleri nelerdir?

Kolesterol, vücudumuzdaki hücrelerin işlevi için gereken önemli bir maddedir. Bazı görevleri şunlardır:

• Hücre zarlarının yapısını korur: Kolesterol, hücrelerin zarlarının yapısını korur ve hücrelerin şeklini ve sağlamlığını korumaya yardımcı olur.
• Hormon üretimine yardımcı olur: Kolesterol, vücudumuzda önemli hormonların üretiminde rol oynar. Bu hormonlar arasında östrojen, testosteron ve kortizol gibi hormonlar yer alır.
• Safra asitleri üretimine yardımcı olur: Kolesterol, karaciğerde safra asitlerinin üretiminde kullanılır. Safra asitleri, yağların sindirimine yardımcı olur.
• D vitamininin üretimine yardımcı olur: Kolesterol, cildimizde güneş ışınlarına maruz kaldığımızda D vitamininin üretiminde kullanılır. D vitamininin kemik sağlığı için önemli olduğu bilinmektedir.

Bu nedenlerden dolayı, kolesterol vücudumuz için önemlidir. Ancak LDL (düşük yoğunluklu lipoprotein) olarak bilinen “kötü” kolesterol yüksek seviyelerde olduğunda, bu, kalp hastalıkları gibi ciddi sağlık sorunlarına yol açabilir. Bu nedenle, vücudumuzda dengeli bir kolesterol seviyesi korumak için sağlıklı bir yaşam tarzı sürdürmek önemlidir.

LDL (Kötü kolesterol) neden kötüdür?

LDL, düşük yoğunluklu lipoproteinlerin kısaltmasıdır. LDL, “kötü” kolesterol olarak bilinir, çünkü yüksek seviyelerde LDL, arterlerde plak birikimine ve kalp hastalığı riskinin artmasına neden olabilir.

LDL, kanda taşınan kolesterolün büyük bir kısmını oluşturur ve arterlerdeki duvarlara yapışarak plak oluşumuna katkıda bulunabilir. Plak, arter duvarlarının kalınlaşması ve sertleşmesine neden olabilir ve bu da arterlerin daralmasına ve kan akışının azalmasına yol açabilir. Bu durum, kalp krizi veya felç gibi ciddi sağlık sorunlarına yol açabilir.

HDL (yüksek yoğunluklu lipoprotein) olarak bilinen “iyi” kolesterol ise, LDL kolesterolü arterlerden temizleyerek kalp sağlığını korumaya yardımcı olur. Bu nedenle, LDL kolesterol seviyelerini kontrol altında tutmak ve HDL kolesterol seviyelerini artırmak, kalp hastalığı riskini azaltmak için önemlidir.

HDL (İyi kolesterol) neden iyidir?

HDL, yüksek yoğunluklu lipoproteinlerin kısaltmasıdır. HDL, “iyi” kolesterol olarak bilinir, çünkü HDL kolesterolü arterlerden temizleyerek kalp sağlığını korumaya yardımcı olur.

HDL, kanda taşınan kolesterolü arterlerden karaciğere geri taşıyarak “geri dönüşüme” sokar. Bu, arterlerde kolesterol birikimini azaltır ve arterlerin daralmasını ve sertleşmesini önleyerek kalp hastalığı riskini azaltır. HDL, ayrıca antioksidan özelliklere sahiptir ve arter duvarlarındaki hasarı önleyebilir.

Yüksek HDL kolesterol seviyeleri, kalp hastalığı riskini azaltmaya yardımcı olabilir. Ayrıca HDL kolesterol seviyelerinin yüksek olması, düşük HDL kolesterol seviyeleri gibi yüksek LDL kolesterol seviyeleri gibi diğer kalp hastalığı risk faktörleriyle mücadele etmek için de önemlidir.

Sağlıklı bir yaşam tarzı sürdürmek, HDL kolesterol seviyelerini artırmaya yardımcı olabilir. Düzenli egzersiz yapmak, sigara içmemek, sağlıklı bir diyet uygulamak ve kiloyu kontrol altında tutmak, HDL kolesterol seviyelerinin artmasına ve kalp sağlığının korunmasına yardımcı olabilir.

Kolesterol değerleri neden çıkar?

Kolesterol seviyeleri, birçok faktörden etkilenebilir. Bazı nedenler şunları içerebilir:

• Beslenme: Sağlıksız beslenme alışkanlıkları, özellikle doymuş yağ ve trans yağ içeren gıdaların aşırı tüketimi, kolesterol seviyelerinin yükselmesine neden olabilir.
• Fiziksel aktivite: Fiziksel aktivite seviyesinin düşük olması, kolesterol seviyelerini artırabilir.
• Yaş: Yaş ilerledikçe, kolesterol seviyeleri genellikle artar.
• Genetik faktörler: Bazı kişiler, aile geçmişinde yüksek kolesterol seviyelerine sahip olabilirler.
• Obezite: Aşırı kilolu veya obez kişilerde, kolesterol seviyeleri genellikle yüksek olur.
• Sigara içmek: Sigara içmek, kolesterol seviyelerinin yükselmesine ve kalp hastalığı riskinin artmasına neden olabilir.

Kolesterol belirtileri nelerdir?

Yüksek kolesterol genellikle belirti vermez, bu nedenle düzenli olarak kolesterol seviyelerinizi kontrol ettirmeniz önemlidir. Ancak, yüksek kolesterol seviyeleri, zamanla arterlerde plak birikmesine ve kalp hastalığına yol açabileceği için ciddi bir sağlık riski oluşturabilir. Kalp hastalığı belirtileri ise şunları içerebilir.

• Göğüs ağrısı: Kalp hastalığı olan kişilerde göğüs ağrısı veya rahatsızlık hissi sık sık görülür.
• Nefes darlığı: Yüksek kolesterol seviyeleri, arterlerde plak birikimine ve daralmaya yol açarak nefes darlığına neden olabilir.
• İştahta azalma: Kalp hastalığı olan kişilerde iştah kaybı ve genel halsizlik sık sık görülür.
• Yorgunluk: Kalp hastalığı olan kişilerde yorgunluk, halsizlik ve güçsüzlük hissi sık sık görülür.
• Baş dönmesi: Yüksek kolesterol seviyeleri, arterlerde plak birikimine ve daralmaya yol açarak baş dönmesi ve bayılma hissine neden olabilir.

Bu belirtiler, yüksek kolesterol seviyelerinin neden olduğu kalp hastalığına bağlı olarak ortaya çıkabilir.

Kolesterol değeri kaç olmalıdır?

Kolesterol seviyeleri için genel olarak kabul edilen hedef değerler şunlardır:

1. Toplam kolesterol: 200 mg/dL (5.2 mmol/L) ve altı
2. LDL (kötü) kolesterol: 100 mg/dL (2.6 mmol/L) ve altı
3. HDL (iyi) kolesterol: 60 mg/dL (1.5 mmol/L) ve üstü
4. Trigliserid: 150 mg/dL (1.7 mmol/L) ve altı

Ancak, kolesterol hedefleri kişinin yaşına, cinsiyetine, sağlık durumuna ve diğer risk faktörlerine göre değişebilir. Örneğin, kalp hastalığı riski yüksek olan kişiler için LDL hedefleri daha düşük olabilir. Bu nedenle, kolesterol seviyelerinizi belirlemek ve hedeflerinizi belirlemek için düzenli olarak doktorunuzla görüşmeniz önemlidir. Kolesterol seviyelerinizin hedeflerin üzerinde olduğu durumlarda, doktorunuz diyet, egzersiz veya ilaç tedavisi gibi önerilerde bulunabilir.

Kolesterol nasıl düşürülür?

Kolesterol seviyelerini düşürmek için şu yöntemler önerilebilir:

• Beslenme değişiklikleri: Kolesterol seviyelerini düşürmek için doymuş yağ ve trans yağ içeriği yüksek yiyeceklerden uzak durun. Bunun yerine, lifli gıdalar, meyve, sebze, tam tahıllar, yağsız proteinler ve sağlıklı yağlar gibi besinler içeren bir diyet tercih edin.
• Düzenli egzersiz: Haftada en az 150 dakika orta şiddette aerobik egzersiz yapmak kolesterol seviyelerini düşürmeye yardımcı olabilir.
• Sigara bırakma: Sigara içmek kolesterol seviyelerini yükseltir. Sigara içiyorsanız bırakmak, kolesterol seviyelerinizi düşürmenin yanı sıra genel sağlık durumunuzu da iyileştirir.
• Kilo kontrolü: Fazla kilolu olmak kolesterol seviyelerini yükseltebilir. Sağlıklı bir kilo aralığında olmak, kolesterol seviyelerini düşürmeye yardımcı olabilir.
• İlaç tedavisi: Diyete ve yaşam tarzı değişikliklerine rağmen kolesterol seviyeleri hala yüksek olan kişilerde, doktorunuz statinler gibi ilaç tedavisi önerilebilir.