Oligospermi, erkeklerde sperm sayısının düşük olması durumunu ifade eder. Genellikle belirti vermez ve genellikle çift çocuk sahibi olmak istediğinde ve gebelik oluşmadığında fark edilir. Oligospermiye yol açabilen çeşitli nedenler vardır ve tedavisi altta yatan nedene yöneliktir. Dünya Sağlık Örgütü’nün 2010’dan beri geçerli olan sperm parametrelerine göre, sperm sayısının 15 milyonun altında olması oligospermi olarak kabul edilir. Oligospermi, erkeklerde kısırlığın önemli nedenlerinden biridir. Varikosel, çeşitli enfeksiyonlar, kimyasal maruziyet gibi faktörler oligospermiye neden olabilir ve tedavisi altta yatan nedenin belirlenmesine yöneliktir.
Oligospermi belirtileri nelerdir?
Oligospermi, genellikle belirti vermez ve çoğu durumda çocuk sahibi olma konusundaki güçlüklerin fark edilmesiyle ortaya çıkar. Hastalar, çocuk sahibi olamama sorunuyla karşılaştıklarında doktora başvururlar. Oligosperminin belirgin bir semptomu yoktur ve genellikle rutin muayene veya testler sırasında tespit edilmez. Tanı genellikle spermiyogram testi ile konur. Bu test, sperm sayısını, hareketliliğini ve morfolojisini değerlendirir. Dolayısıyla, oligospermi belirtileri arasında genellikle çocuk sahibi olamama durumu öne çıkar.
Oligospermi (Sperm azlığı) türleri nelerdir?
Oligospermi, sperm sayısının normalin altında olduğu bir durumu ifade eder. Hafif, orta ve ağır olmak üzere üç ana kategoride incelenir. Hafif oligospermi, 10 ila 15 milyon arasında sperm hücresine sahip olmakla tanımlanır. Orta düzey oligospermi, sperm sayısının 5 ila 10 milyon arasında olduğu durumdur. Ağır oligospermi ise sperm sayısının 5 milyonun altında olduğu durumu ifade eder. Hiç sperm hücresinin olmadığı duruma ise azospermi adı verilir.
Oligospermiye neden olan faktörler
Oligospermi, çeşitli nedenlere bağlı olarak ortaya çıkabilen bir durumdur. Bunlardan biri erkeklerde sık görülen varikosel hastalığıdır. Varikosel, testislerdeki damarlarda genişleme ve kanın geriye doğru akışına neden olabilir, bu da oligospermiye yol açabilir. Varikosel ameliyatı bazen düzelme sağlayabilirken, bazı durumlarda sorunun düzelmediği veya daha kötüye gittiği görülebilir.
Enfeksiyonlar da oligospermiye neden olabilir. Özellikle üreme organlarında enfeksiyonlar, sperm üretimini etkileyebilir. Erken veya sık sık boşalma gibi boşalma sorunları da oligospermiye yol açabilir.
İnmemiş testis sorunu olan bebeklerde, ameliyat sonrasında oligospermi sıkça görülebilir. Bu nedenle, inmemiş testis sorunu olan bebeklerin 2 yaşından önce ameliyat edilmesi önemlidir.
Kromozom anomalileri de oligospermiye neden olabilir. Örneğin, çölyak hastalığı gibi bazı sağlık sorunları da sperm üretimini etkileyebilir.
Kimyasal maddelere uzun süre maruz kalma da oligospermiye yol açabilir. Boya, tarım ilacı, kurşun gibi maddelerin maruziyeti sperm kalitesini ve miktarını etkileyebilir.
Tütün kullanımı, aşırı kilo, depresyon ve aşırı alkol tüketimi gibi faktörler de oligospermi riskini artırabilir. Bu nedenle sağlıklı yaşam tarzı benimsemek, oligospermi riskini azaltmaya yardımcı olabilir.
Oligospermi tanısı nasıl konulur?
Oligospermi tanısı genellikle bir spermiyogram testi ile konulur. Bu test, bir erkeğin sperm sayısını, hareketliliğini ve morfolojisini değerlendirmek için kullanılır. Test için, kişi genellikle en az 3 gün cinsel perhiz yapar ve ardından boşalarak spermi örnek olarak verir. Ancak 10 gün önceki veya 1 gün önceki sperm örneği, doğru bir sonuç sağlamayabilir. Bu nedenle, kesin sonuçlar için erkeğin boşaldıktan sonra en az 3 gün beklemesi ve ardından sperm örneği vermesi gerekir.Formun Üstü
Oligospermi tedavisi nasıldır?
Oligospermi tedavisi, öncelikle altında yatan nedenin belirlenmesiyle başlar. Kişinin maruz kaldığı kimyasallar, kilosu, varikosel gibi faktörler araştırılır. Ardından, altta yatan nedenler belirlendikten sonra tedavi planı oluşturulur. Eğer oligosperminin nedeni belirlenemezse veya altta yatan nedenler düzeltilse bile sperm sayısında belirgin bir artış sağlanamazsa, tüp bebek tedavisi veya alternatif yardımcı üreme teknikleri düşünülebilir.
Örneğin, sperm sayısı 5 milyonun altında olan hastalara doğrudan tüp bebek tedavisi önerilir. Kilolu hastalar, Beslenme ve Diyet Bölümü’ne yönlendirilerek kilo vermeleri teşvik edilir. Gerekirse, Endokrinoloji uzmanı tarafından ilaç tedavileri veya obezite cerrahisi önerilebilir. Varikosel durumunda ameliyat düşünülebilir; ancak, ameliyattan sonra sperm sayısında bir artış sağlanamazsa yine tüp bebek tedavisi gibi seçenekler değerlendirilir. Sigara ve alkol kullanımının bırakılması da önerilir, ancak oligospermi düzeyi çok düşükse, bu yaşam tarzı değişikliklerinin sperm sayısında önemli bir artışa yol açmadığı gözlemlenebilir.
Bunların yanı sıra, hastanın evlilik süresi, eşinin yaşı gibi kişisel faktörler de tedavi planında dikkate alınır. Tedavi seçenekleri, hastanın durumuna ve özel ihtiyaçlarına göre belirlenir.
Erkeklerde sperm sayısı artırılabilir mi?
Evet, erkeklerde sperm sayısı artırılabilir. Bunun için öncelikle sperm sayısını azaltabilecek faktörlerin düzeltilmesi önemlidir. Bu faktörler arasında kilo, varikosel gibi durumlar yer alır. Kilo fazlalığı varsa kilo verilmesi, varikosel varsa operasyon geçirilmesi gibi adımlar önemlidir.
Ayrıca, kimyasallara maruz kalınmışsa bu maddelerden uzak durulması, sigara, alkol gibi kötü alışkanlıkların bırakılması ve hormonel ilaç kullanımına bağlı durumların düzeltilmesi de sperm sayısını artırabilir.
Beslenme desteği olarak, Koenzim Q, folik asit, L-karnitin, çinko, ginseng gibi takviyelerin kullanımı da sperm sayısının artırılmasına yardımcı olabilir. Ancak bu takviyelerin kullanımı öncesinde bir sağlık uzmanına danışmak önemlidir.
Sperm sayısı az olan erkek ne yapmalıdır?
Sperm sayısı azalan bir erkek, öncelikle sağlıklı yaşam alışkanlıkları edinmelidir. Bunun için sigara ve alkol tüketimini bırakmak, dengeli ve besleyici bir diyet benimsemek, düzenli egzersiz yapmak faydalı olabilir. Ayrıca, testisleri sıkan kıyafetlerden kaçınılmalı ve uzun süreler boyunca oturulmamalıdır.
Ancak önemli bir nokta da şudur ki, sağlıklı yaşam tarzına sahip olan ve yukarıdaki önlemleri uygulayan kişilerde bile sperm sayısının düşük olabileceği unutulmamalıdır. Bu durumda, bir sağlık uzmanına başvurarak daha detaylı bir değerlendirme yapılması ve gerekli tedavi planının belirlenmesi önemlidir.
Sperm sayısı az ise hamile kalınır mı?
Sperm sayısının az olması, çocuk sahibi olma sürecinde önemli bir faktördür. Oligosperminin hafif mi, orta mı yoksa ağır mı olduğu değerlendirilir. Ancak sperm sayısının düşük olması, doğal yollarla çocuk sahibi olmayı zorlaştırabilir ve zaman kaybına neden olabilir. Bilimsel olarak, sperm sayısı çok düşük olsa bile çocuk sahibi olunamayacağı kesin bir şekilde söylenemez.
Bu durumda, çiftlere tüp bebek tedavisi gibi yardımcı üreme tekniklerine başvurulmasının önerilmesi yaygındır. Bu yöntemler, sperm sayısının düşük olması durumunda bile çocuk sahibi olma şansını artırabilir ve çiftlere doğal yollardan hamile kalmakta yaşadıkları zorlukları aşma imkânı sağlar. Bu nedenle, tüp bebek tedavisi gibi seçenekler düşünülerek, çiftlerin uygun tedaviyi en kısa sürede başlatmaları önerilir.
