Guatr, tiroid bezinin normalden daha büyük duruma gelmesi halidir. Tiroid bezi, boynun alt kısmında yer alan kelebek şeklinde bir organ olup metabolizma, enerji düzeyleri, vücut sıcaklığı ve kalp hızının düzenlenmesinde kritik bir rol oynar. Bu bez, vücudun metabolizmasını, vücut ısısını, kalp atış hızını, sindirim sistemini ve ruh hâlini düzenleyen tiroksin (T4) ve triiyodotironin (T3) hormonlarını üretir.
Guatr, tiroid bezinin tamamının büyümesiyle veya içinde tiroid nodülü adı verilen küçük topakların oluşmasıyla gelişebilir. Bu durum, tiroid hormonlarının normalden fazla (hipertiroidizm) ya da az (hipotiroidizm) üretilmesiyle ilişkili olabilir.
Çoğu guatr vakası, yalnızca tıbbi muayene sırasında veya başka bir sağlık sorunu için yapılan görüntüleme testleriyle fark edilir. Her guatr vakasında boyun tabanındaki şişlik dışında belirgin bir belirti olmayabilir ancak guatrın büyüklüğü, gelişme hızı ve nefes almayı etkileyip etkilemediği gibi faktörlere bağlı olarak farklı semptomlar da görülebilir.
Tiroid bezinin genelde iyot eksikliği nedeniyle düzenli olarak büyüdüğü bir durumdur. Hormon üretimi normal seviyededir.
Tiroid bezinde birden fazla nodül bulunur. Nodüller iyi huylu olabileceği gibi bazı durumlarda tiroid kanserine neden olabilir.
Hormon üretimini arttıran nodüllerin varlığıyla karakterize edilir. Bu durumda hipertiroidizm belirtileri ortaya çıkabilir.
Tiroid hormonlarının yetersiz üretilmesi sonucu tiroid bezi, hormon düzeyini düzenlemek için büyüyebilir.
Tiroid bezinin aşırı hormon üretmesi durumunda büyüyerek guatra yol açması durumudur.
Belirli coğrafi bölgelerde, genellikle iyot eksikliği nedeniyle topluluklarda yaygın görülen guatr türüdür.
Fiziksel Muayene: Doktor, hastanın boynunu palpasyon yoluyla inceleyerek tiroiddeki anormallikleri belirler.
Kan Testleri: Tiroid hormonları (TSH, T3 ve T4) düzeyleri kontrol edilir. Aynı zamanda tiroid antikorları da incelenebilir.
Ultrasonografi: Tiroidin boyutunu, yapısını ve nodüllerin varlığını görmek için kullanılır.
Tiroid Sintigrafisi: Radyoaktif iyot kullanılarak tiroid bezinin çalışma fonksiyonu değerlendirilir.
Biyopsi: Nodüllerin kötülücünü (malignite) değerlendirmek için ince iğne aspirasyon biyopsisi uygulanabilir.
Guatr tedavisi, hastalığın ciddiyetine ve altta yatan nedenine bağlı olarak değişkenlik gösterir:
Tiroid fonksiyonlarını izlemek için düzenli doktor ziyaretleri yapılmalıdır.
Sigara, alkol ve zararlı kimyasallardan uzak durulmalıdır.
Troid fonksiyonlarının kronik stresten dolayı olumsuz etkilenmesi.
Hayır, bazı guatr türleri tamamen asemptomatik olabilir ve rutin kontrollerde tespit edilir.
Evet, doğru tedavi ve izlem ile guatr kontrol altına alınabilir veya tamamen iyileştirilebilir.
Bazı guatr türlerinde genetik yatkınlık söz konusu olabilir.
Hayır, ameliyat sadece belirli durumlarda önerilir. Diğer tedavi seçenekleri daha az invazivdir.
Guatr, doğru zamanda tanı konulup uygun şekilde tedavi edildiğinde kontrol altına alınabilir bir durumdur. Özellikle iyot eksikliği gibi önlenebilir faktörlere dikkat etmek, tiroid sağlığını korumanın en etkili yollarından biridir. Tiroid problemleri ile ilgili belirtiler yaşanıyorsa, gecikmeden bir endokrinoloji uzmanına başvurulmalıdır.
