Epilepsi

Epilepsi, beyin fonksiyonlarının anormal elektriksel aktiviteleri nedeniyle oluşan kronik bir nörolojik bozukluktur. Bu anormal elektriksel aktiviteler beyindeki sinir hücrelerinin normal çalışmasını engeller ve nöbetlere neden olur. Epilepsi, her yaşta görülebilir ve dünya genelinde milyonlarca insanı etkiler.

Epilepsi, nöbetleri değişen şiddetlerde ve farklı türlerde meydana gelebilir. Nöbetler, beynin farklı bölgelerindeki sinir hücreleri arasındaki iletişimin bozulmasından kaynaklanır ve genellikle birkaç saniyeden birkaç dakikaya kadar sürebilir.

Epilepsi genellikle ilaçlarla kontrol altına alınabilir. Ancak, bazı vakalarda, cerrahi müdahale veya diğer tedavi yöntemleri gerekebilir. Epilepsisi olan kişilerin çoğu normal bir yaşam sürdürebilir ve nöbetlerin sıklığı ve şiddeti ilaçlarla azaltılabilir.

Epilepsi belirtileri nelerdir? Nasıl anlaşılır?

Epilepsi belirtileri ve semptomları, nöbetlerin türüne ve şiddetine bağlı olarak değişebilir. Bazı insanlar sadece hafif semptomlar yaşarken, diğerleri daha şiddetli semptomlar yaşayabilirler. Bazı yaygın epilepsi belirtileri şunlardır:

• Ani kas spazmları veya kasılmaları
• Bilinç kaybı veya bayılma
• Bilinç kaybı olmadan farkındalığın kaybı
• Sarsıntı ya da titreme
• Hissettikleri halüsinasyonlar veya rüyalar
• Zihinsel karışıklık veya bellek kaybı
• Konuşma bozuklukları
• Görme, koku, tat veya işitme duyularında değişiklikler
• Karın ağrısı veya mide bulantısı
• Baş dönmesi veya baş ağrısı
• Sık sık veya uzun süreli bayılmalar

Epilepsi belirtileri genellikle nöbetler sırasında ortaya çıkar. Ancak, bazı insanlar nöbetlerden önce veya sonra da semptomlar yaşayabilirler. Epilepsi tanısı koymak için, bir doktorun nöbetlerin sıklığını, süresini ve semptomlarını dikkatlice incelemesi ve tanı koymak için uygun testler yapması gerekir.

Epilepsi neden olur?

Epilepsi nedenleri tam olarak anlaşılamamıştır, ancak birçok farklı faktör epilepsi nöbetleri riskini artırabilir. Epilepsinin en yaygın nedenleri arasında şunlar yer alır:

1. Beyin hasarı: Beyin hasarı veya beyin enfeksiyonları gibi faktörler epilepsi riskini artırabilir.
2. Genetik faktörler: Bazı epilepsi türleri, genetik mutasyonlardan kaynaklanabilir ve bu da kalıtımsal olarak aktarılabilir.
3. Anormal beyin gelişimi: Beyin gelişiminin doğum öncesi dönemde anormal bir şekilde gerçekleşmesi veya doğum sırasında bebeğin oksijen almasının azalması gibi faktörler epilepsi riskini artırabilir.
4. Baş yaralanmaları: Baş yaralanmaları, beyin hasarına neden olabilir ve bu da epilepsi riskini artırabilir.
5. Beyin tümörleri: Beyin tümörleri de epilepsi riskini artırabilir.
6. İlaçlar: Bazı ilaçlar, özellikle aşırı dozda alındığında, epilepsi nöbetleri riskini artırabilir.
7. Alkol veya uyuşturucu madde kullanımı: Alkol veya uyuşturucu madde kullanımı, epilepsi nöbetlerinin tetiklenmesine neden olabilir.
8. Diğer sağlık sorunları: Diyabet, yüksek tansiyon veya enfeksiyonlar gibi diğer sağlık sorunları da epilepsi riskini artırabilir.

Epilepsi, genellikle tek bir neden yerine birçok farklı faktörün bir araya gelmesiyle ortaya çıkan bir hastalıktır.

Epilepsi çeşitleri nelerdir?

Epilepsi türleri, nöbetlerin başlangıç noktasına, sıklığına ve semptomlarına bağlı olarak sınıflandırılır. Bazı yaygın epilepsi türleri şunlardır:

• Genelleşmiş nöbetler: Beyindeki tüm bölgeleri etkileyen nöbetlerdir. Bu tür nöbetler arasında tonik-klonik nöbetler (eski adıyla grand mal), absans nöbetleri (eski adıyla petit mal), miyoklonik nöbetler ve atonik nöbetler yer alır.
• Kısmi nöbetler: Beyinde belirli bir bölgede başlayan nöbetlerdir. Bu tür nöbetler arasında kompleks kısmi nöbetler (eski adıyla temporal lob nöbetleri), basit kısmi nöbetler, otonom nöbetler ve fokal nöbetler yer alır.
• Sekonder genelleşmiş nöbetler: Kısmi nöbetlerin genelleşmiş nöbetlere dönüştüğü nöbet türüdür.
• Refrakter epilepsi: İlaç tedavilerine rağmen nöbetleri kontrol edememe durumudur.

Epilepsi türleri kişiden kişiye farklılık gösterir ve bir kişinin nöbetleri diğer kişinin nöbetlerinden farklı olabilir.

Epilepsi tanısı nasıl konulur?

Epilepsi tanısı konulması için bir dizi tıbbi test ve değerlendirme yapılır. Doktorlar, kişinin semptomlarına, tıbbi geçmişine ve aile öyküsüne bakarak epilepsi şüphesi duyabilirler. Bu durumda, aşağıdaki testler ve prosedürlerden bir veya daha fazlası uygulanabilir:

• Elektroensefalografi (EEG): Bu test, beyin dalgalarını kaydederek epileptik aktiviteyi tespit etmeye yardımcı olur. Kişiye saç derisine yerleştirilen elektrotlar takılır ve beyin dalgaları ölçülür.
• Beyin görüntüleme testleri: Manyetik rezonans görüntüleme (MRG) veya bilgisayarlı tomografi (BT) taramaları gibi testler, beyinde tümörler, kistler veya diğer anormallikler gibi epilepsi nedenlerini tespit etmek için kullanılabilir.
• Kan testleri: Kan testleri, hormonal dengesizlikleri, enfeksiyonları veya diğer sağlık sorunlarını tespit etmek için kullanılabilir.
• Video-EEG monitörleme: Kişi, EEG kaydı sırasında nöbet geçirirse, nöbetin türü ve nedeni belirlenebilir.
• Nöropsikolojik testler: Bu testler, kişinin bellek, dil ve bilişsel işlevleri hakkında bilgi sağlayabilir ve epilepsi tedavisi için uygun bir yaklaşım belirlemeye yardımcı olabilir.

Epilepsiyi ne tetikler?

• Uyku yoksunluğu
• Stres
• Yüksek ateş
• Hormonal değişiklikler (özellikle kadınlarda)
• Ani ışık değişiklikleri (örneğin, strobe ışıkları)
• Düzensiz yemek yeme veya uzun süreli açlık
• Düzensiz ilaç kullanımı veya ilaçları yanlış kullanma
• Alkol veya uyuşturucu kullanımı
• Beyin yaralanması veya enfeksiyonlar (örneğin, beyin tümörleri, travmatik beyin hasarı, ensefalit, menenjit)

Epilepsi nasıl geçer?

• İlaçlar: Epilepsi tedavisinde kullanılan ilaçlar, nöbetleri kontrol etmeye yardımcı olur. İlaçlar, belirli bir epilepsi türüne ve semptomlarına bağlı olarak seçilir ve sıklıkla kullanılır.
• Cerrahi müdahale: Bazı durumlarda, nöbetler ilaçlarla kontrol altına alınamaz ve cerrahi müdahale gereklidir. Cerrahi, epilepsi nedeni olan beyin bölgesinin çıkarılması veya kesilmesi gibi prosedürler içerebilir.
• Diyet değişiklikleri: Bazı epilepsi türleri, özellikle çocuklarda, özel bir diyetle tedavi edilebilir. Ketojenik diyet gibi diyetler, nöbet sıklığını azaltmaya yardımcı olabilir.
• Diğer terapiler: Biofeedback, hipnoterapi, akupunktur ve yoga gibi diğer alternatif tedavi yöntemleri, nöbetleri kontrol etmeye yardımcı olabilir. Ancak, bu tedavilerin etkinliği bilimsel olarak kanıtlanmamıştır.

Epilepsi tedavisi, kişinin epilepsi türüne, nöbetlerin sıklığına ve diğer faktörlere bağlı olarak özelleştirilir. Tedavi, nöbetleri kontrol altına almak için tasarlanmıştır ve epilepsi hastalarının çoğu tedaviyle nöbetleri önleyebilir veya semptomlarını azaltabilir.

Epilepsi nöbeti geçiren birine nasıl davranılmalıdır?

• Sakin kalın: Epilepsi nöbetleri korkutucu görünebilir, ancak sakin kalın ve panik yapmayın. Nöbetin ne kadar sürdüğünü ve şiddetinin ne olduğunu izleyin.
• Güvenliği sağlayın: Nöbet geçiren kişiyi düşmekten koruyun. Başını yan yatırın ve sert veya keskin nesnelerden uzak tutun.
• Darbe almamasına dikkat edin: Nöbet geçiren kişinin etrafındaki sert nesnelere dikkat edin ve mümkünse onları uzaklaştırın.
• Nefes almasını sağlayın: Nöbet geçiren kişinin solunum yollarının açık olduğundan emin olun ve rahat nefes almasını sağlayın.
• Saat tutun: Nöbetin ne kadar sürdüğünü ve ne zaman başladığını izleyin.
• Acil yardım çağırın: Nöbet, normalden uzun sürüyorsa veya kişi daha önce nöbet geçirmediyse, acil yardım çağırın.
• Kişiyi yalnız bırakmayın: Nöbet sonrası kişi kendine gelebilir, ancak belki de hafıza kaybı yaşayabilir. Kişiyi yalnız bırakmayın ve yardım etmeye devam edin.

Epilepsi nöbeti geçiren kişinin güvenliği sağlanarak, sakin ve kontrol altında tutulması önemlidir. Kişi daha önce epilepsi tanısı almışsa, nöbet geçirdiği durumda doktorla iletişime geçmek gerekebilir.