Atriyal fibrilasyon (AF)

Türkiye’de 800 bin kişi, çarpıntı, bayılma, halsizlik ve yorgunluk gibi belirtilerle kendini gösteren en yaygın tip olan atriyal fibrilasyon (AF) hastalığına sahiptir. Ancak bu hastalığın birçoğu farkında olmadan yaşamaktadır, bu durum da inme ve ölüm riskini artırabilir. 40 yaş ve üzerindeki her dört kişiden birinde hayatları boyunca AF riski bulunmaktadır, ki bu olasılık yaşla birlikte artmaktadır. Atriyal fibrilasyon, yaşam süresinin uzamasıyla birlikte giderek daha fazla insanı etkileyen bir ritim bozukluğudur.

AF’nin yarattığı sorunlar arasında çarpıntı hissi, fiziksel kapasitede azalma, uzun vadede kalp yetmezliği riski, felç ve ne yazık ki kısalan yaşam süresi yer almaktadır. Ancak, özellikle kalpte yapısal bir sorun olmadığı durumlarda AF’nin tanınması ve kişiye özel tedavinin planlanması, birçok potansiyel sorunun önlenmesine yardımcı olabilir.

Atriyal fibrilasyon, kalbin kulakçıklarından kaynaklanan bir ritim bozukluğudur. Bu durumda kalp ritmi hızlanır ve düzensizleşir, hastalar bu durumdan dolayı çarpıntı hissi yaşarlar.

Atriyal fibrilasyon belirtileri

Atriyal fibrilasyonun belirtileri kişiden kişiye değişebilir ve bazı durumlarda hiç belirti olmayabilir, bu yüzden kişi muayene sonrasında AF olduğunu öğrenebilir. Ancak belirtiler şiddetli olabilir:

• Rahatsız edici düzensiz kalp atışları veya çarpıntı hissi
• Egzersiz yapma güçlüğü ve halsizlik
• Yorgunluk hissi
• Nefes darlığı
• Göğüs ağrısı
• Baş dönmesi

Bu belirtiler birkaç dakika sürdüğü gibi bazen birkaç saate kadar uzayabilir. Ataklar tekrar edebilir veya belirtiler kendiliğinden geçebilir. Bazı durumlarda ise kalp ritmi kendiliğinden normale dönmez ve kalıcı bir hal alabilir.

Atriyal fibrilasyonun oluşum nedenleri nelerdir?

Atriyal fibrilasyon, kalbin üst odalarında bulunan atriyumların düzensiz ve kaotik bir şekilde kasılmasıdır. Bu durum kalp ritmindeki düzensizlikle ve sinyallerin kontrolsüz bir şekilde hareket etmesiyle ilişkilidir. Bununla birlikte AF’nin birçok potansiyel nedeni vardır:

• Yüksek tansiyon (hipertansiyon) en sık rastlanan nedenlerden biridir. Uzun süreli hipertansiyon kalp odalarında genişlemeye ve kalp kasının kalınlaşmasına yol açabilir.
• Kalp damar hastalıkları, romatizmal kalp hastalıkları veya kalp kapakçık problemleri de AF’nin oluşumuna neden olabilir.
• Tiroid bezinin aşırı çalışması (hipertiroidizm), bazı akciğer hastalıkları ve bazı ilaçlar da atriyal fibrilasyona yol açabilir.
• Doğuştan gelen kalp sorunları, kalp ameliyatları, viral enfeksiyonlar, zatürre ve stres gibi durumlar da AF’nin oluşma riskini artırabilir.
• Bazı durumlarda AF’nin belirli bir nedeni belirlenemeyebilir; kişinin herhangi bir kalp sorunu olmadan da AF yaşayabilme ihtimali vardır.

Atriyal fibrilasyon nasıl teşhis edilir?

Atriyal fibrilasyon teşhisi için öncelikle hastanın detaylı bir tıbbi geçmişi alınır. Atriyal fibrilasyon şüphesi olan kişiler genellikle düzensiz kalp atışları, kalp çarpıntısı, nefes darlığı, yorgunluk gibi belirtileri doktorlarına bildirirler. Hekim, semptomları değerlendirmek ve doğru tanı koymak için çeşitli testler ve incelemeler yapabilir.

En yaygın teşhis yöntemi elektrokardiyogram (EKG) ile yapılan incelemedir. EKG, kalp ritmi ve ritim bozuklukları gibi durumları değerlendirmek için kullanılır. Atriyal fibrilasyon, EKG sonuçlarıyla tespit edilebilir. Ancak bazen atriyal fibrilasyon anlık olabilir ve EKG’de normal kalp ritmi görünebilir. Bu durumda, doktorlar bazı vakalarda uzun süreli ritim kaydı yapabilen bir Holter monitörü veya uzun süreli bir taşınabilir monitörün kullanılmasını önerebilirler. Bu cihazlar, kalp ritmi hakkında daha fazla veri toplamak için günler veya haftalar boyunca kullanılabilir.

Bunun yanı sıra, doktorlar kalbin yapısal durumunu değerlendirmek için ekokardiyografi gibi görüntüleme testlerini de isteyebilirler. Atriyal fibrilasyonun altında yatan sebepleri belirlemek için kan testleri, tiroid fonksiyon testleri ve diğer tetkikler de istenebilir.

Atriyal fibrilasyon tedavi edilebilir bir durumdur ve tedavi genellikle belirtiler ve hastanın özelliklerine bağlı olarak belirlenir. Tedavi seçenekleri arasında ilaçlar, kan sulandırıcılar, elektriksel kardiyoversion (kalp ritminin düzeltilmesi için uygulanan bir prosedür), kateter ablasyonu gibi yöntemler bulunabilir. Tedavi, doktorunuzun değerlendirmesi ve önerileri doğrultusunda yapılmalıdır.

Atriyal fibrilasyon tedavisi nasıl yapılır?

Atriyal fibrilasyon (AF) tedavisi, bireysel duruma ve semptomların şiddetine bağlı olarak çeşitlilik gösterir. Tedavi yaklaşımları, ritmi kontrol altında tutmaya, kalp atış hızını düzenlemeye, pıhtı oluşumunu önlemeye ve semptomların hafifletilmesine odaklanabilir.

• İlaçlar: Ritim düzenleyici ilaçlar, AF ataklarını kontrol altında tutmaya ve düzenli bir kalp ritmi sağlamaya yardımcı olabilir. Aynı zamanda kan sulandırıcılar, pıhtı oluşumunu önleyerek inme riskini azaltır.
• Elektriksel kardiyoversion: Bazı durumlarda, ilaçlarla başarılı olunamayan AF vakalarında, kontrollü bir elektrik şoku (elektriksel kardiyoversion) uygulanarak normal kalp ritmi yeniden sağlanmaya çalışılabilir.
• Ablasyon: Ablasyon, minimal invaziv bir prosedür olup genellikle ilaçlarla kontrol edilemeyen veya yan etkileri olan hastalarda tercih edilir. Bu işlemde, kalpte anormal ritimlerin kaynağı olan dokular radyofrekans veya donma (balon ablasyonu) ile tahrip edilir. Bu sayede normal ritim sağlanabilir.
• Cerrahi müdahale: Bazı durumlarda, AF tedavisi için cerrahi prosedürler gerekebilir. Özellikle kapak hastalığı gibi ek kalp sorunları olan hastalarda, cerrahi ablasyon veya diğer müdahaleler düşünülebilir.
• Pıhtı önleyici tedavi: AF hastalarında pıhtı oluşumunu engellemek için kan sulandırıcı ilaçlar sıklıkla kullanılır. Ayrıca, kapakçık cihazları ile kalp kulakçıklarında pıhtı oluşumunu engellemek için tıkayıcı cihazlar da tercih edilebilir.

Her hasta farklıdır ve tedavi planı bireysel olarak belirlenmelidir. Tedavi planı oluşturulurken, hastanın yaşam tarzı, diğer sağlık sorunları ve ilaçlara karşı toleransı da göz önünde bulundurulmalıdır. Tedaviyi yönlendiren kardiyologla yakın iletişimde olmak önemlidir, çünkü tedavi süreci hastanın durumuna göre değişebilir ve düzenli takip gerekebilir.

Atriyal fibrilasyon risk faktörleri nelerdir?

Atriyal fibrilasyon risk faktörleri, hastalığın gelişiminde rol oynayabilen çeşitli etmenleri içerir. Bu risk faktörlerinin bazıları önlenebilirken, bazıları genetik veya diğer sağlık koşullarından kaynaklanır:

• İleri yaş: Özellikle 65 yaş ve üstü bireylerde atriyal fibrilasyon riski artar.
• Yüksek tansiyon (Hipertansiyon): Yüksek kan basıncı, kalp ve damarlar üzerindeki baskıyı artırarak atriyal fibrilasyon riskini yükseltebilir.
• Konjestif kalp yetmezliği: Kalbin pompalama fonksiyonlarında zorluklar yaşanması durumunda atriyal fibrilasyon riski artabilir.
• Koroner arter hastalığı: Kalp damarlarında tıkanıklıklar veya daralmalar, atriyal fibrilasyon riskini artırabilir.
• Kalp kapak hastalığı: Kalp kapaklarında hasar veya sorunlar, atriyal fibrilasyon gelişimine katkıda bulunabilir.
• Kalp hipertrofisi (Kalp kasının kalınlaşması): Kalp kasının anormal kalınlaşması veya genişlemesi, atriyal fibrilasyon riskini artırabilir.
• Doğuştan kalp hastalığı: Doğuştan gelen kalp hastalıkları, atriyal fibrilasyon riskini etkileyebilir.
• Akciğer enfeksiyonları ve hastalıkları: Özellikle zatürre gibi akciğer enfeksiyonları, atriyal fibrilasyon riskini artırabilir.
• Hipertiroidi: Tiroid bezinin aşırı aktif olması, atriyal fibrilasyon riskini artırabilir.
• Alkol tüketimi: Aşırı alkol kullanımı, atriyal fibrilasyon riskini artırabilir.
• Diyabet: Şeker hastalığı olan bireylerde atriyal fibrilasyon riski daha yüksek olabilir.
• Akciğer kanseri: Bazı durumlarda akciğer kanseri veya bu tür kanserlerin tedavisi atriyal fibrilasyon riskini artırabilir.
• Genetik faktörler: Ailesel geçiş gösteren bazı kalp hastalıkları veya atriyal fibrilasyonun genetik yatkınlığı, hastalık riskini artırabilir.
• Diğerleri: Pulmoner emboli, kardiyomiyopati, uyku apnesi, obezite gibi faktörler de atriyal fibrilasyon riskini artırabilir.

Bununla birlikte, bu risk faktörlerine sahip olmak atriyal fibrilasyon geliştireceğiniz anlamına gelmez; ancak bu faktörler hastalık riskinizi artırabilir. Sağlık uzmanları tarafından bu risk faktörlerinin yönetimi ve kontrol altında tutulması, atriyal fibrilasyonun önlenmesi veya etkilerinin azaltılması açısından önemlidir.

Atriyal fibrilasyonda yaşam tarzı değişiklikleri neler olmalı? 

Atriyal fibrilasyon hastaları için yaşam tarzı değişiklikleri, tedaviyi destekleyici ve genel kalp sağlığını iyileştirmeye yönelik olabilir. Atriyal fibrilasyon hastaları için önerilen yaşam tarzı değişiklikleri:

• Doktor ile iletişim: Kalp ritminde değişiklikler veya semptomlarda artış fark edildiğinde, doktorla iletişime geçilmelidir. Aktivitelerdeki değişikliklere bağlı olarak ilaç dozlarında ayarlamalar yapılabilir.
• Sigara ve alkol tüketimi: Sigara içmek kalp sağlığı için zararlıdır, bu nedenle sigara içilmemelidir. Alkol tüketimi de atriyal fibrilasyon semptomlarını artırabilir veya kalp ritmini etkileyebilir, bu yüzden alkol alınmamalıdır.
• Kafein alımı: Kafein içeren içeceklerin tüketimi sınırlandırılmalıdır. Kahve, çay, enerji içecekleri ve bazı gazlı içeceklerde bulunan kafein, bazı kişilerde kalp ritmini artırabilir.
• İlaçlar ve diğer takviyeler: Bazı öksürük ve soğuk algınlığı ilaçları, kalp ritmini etkileyebilir. Bu tür ilaçlar kullanılmadan önce bir kardiyologla görüşülmelidir.
• Stres yönetimi ve rahatlama: Stres, atriyal fibrilasyon semptomlarını tetikleyebilir. Rahatlama teknikleri, meditasyon, yoga veya derin nefes almak gibi stresi azaltmaya yardımcı olabilir.
• Sağlıklı beslenme: Dengeli bir diyet, kalp sağlığını iyileştirebilir. Tuz ve yağ tüketimini kontrol altında tutmak, kalp sağlığını korumak için önemlidir.
• Düzenli egzersiz: Doktorun önerisi doğrultusunda düzenli egzersiz yapmak, genel kalp sağlığını destekleyebilir. Ancak, bazı durumlarda belirli egzersizler kalp ritmini etkileyebilir, bu nedenle doktorunuzun önerilerini takip etmek önemlidir.

Atriyal fibrilasyonun bireysel duruma göre değişebileceği unutulmamalıdır. Bu nedenle yaşam tarzı değişiklikleri veya tedavi seçenekleri konusunda bir kardiyologla görüşmek önemlidir. Her hasta farklı olduğu için, kişiye özgü bir tedavi planı oluşturulmalıdır.