Kolonoskopi rektumun ve kalın bağırsağın incelendiği bir işlemdir. Kolonoskopi esnasında gerekirse bağırsaktan doku örneği alınabilir ve laboratuvarda incelenebilir. Kolonoskopi makattan girilerek yapılır, hem teşhis hem de tedavi için yapılabilir. Kolonoskopide endoskopi gibi, ucunda kamera ve ışık olan esnek bir boru ile yapılır.
Hiçbir şey olmasa bile kolon kanseri ve rektum kanserinin teşhisinde kolonoskopi kullanılır. 50 yaş üzerindeki insanlar için her 5 yılda bir kolonoskopi yapılması önerilir. Daha önce bağırsak polip sorunu yaşamış olan insanların da belli aralıklarla kolonoskopi yaptırması gerekir.
Kolonoskopi öncesi her işlem öncesi olduğu gibi doktora akciğer ve kalp rahatsızlıkları gebelik, kullanılan ilaçlar ve alerjisi olan ilaçlarla ilgili bilgi verilmelidir. Kolonoskopinin başarılı olabilmesi için bağırsakları temiz olması gerekir. Bunun için farklı yöntemler uygulanabilir . Bağırsakların düzgünce temizlenmemiş olması, işlem sırasında poliplerin ve lezyonların gözden kaçmasına sebep olabilir.
İşlemin yapılacağı gün işlem sonrası rahatlık için bol kıyafetler giyilmelidir. Kolonoskopi öncesi hastanın sakinleşmesi için sakinleştirici ilaç verilir. İşlem sırasında hastanın arkasını açıkta bırakacak kolonoskopi pantolonu denilen bir kıyafet giyilmektedir. Hasta yan yatırılır daha sonra dizleri karnına çektirilir. Buna kolonoskopi yatışı denilir.
Gerekli görülürse hastaya kalp ve tansiyonu izlemek için gerekli aletler bağlanabilir. Hastanın başka rahatsızlığı olması ve yaşı bu noktada önemlidir. İşlemin daha rahat yapılması ve daha iyi görünmesi için doktor içeri hava verebilir. Herhangi bir anormallik görülürse doktor oradan doku alarak biyopsi yapacaktır.
Kolonoskopinin ucunda minik bir kamera olur ve odada ekrandaki görüntüye aktarılır. Elde edilen görüntüler kaydedilir ve doktor kolonoskopi işlemini sonlandırır.
Kolonoskopinin bazı yaygın kullanım amaçları şunlardır:
Kolonoskopi, hem tanısal hem de tedavi edici amaçlarla kullanılan bir işlemdir.
Kolonoskopi ve sanal kolonoskopi, kalın bağırsağın (kolon) ve rektumun iç yüzeyini değerlendirmek için kullanılan iki farklı tıbbi görüntüleme yöntemidir. İşleyiş ve sonuçları açısından farklılıklar gösterirler.
Her iki yöntem de avantajları ve dezavantajları olan farklı seçeneklerdir. Kolonoskopi, gerçek zamanlı görüntüleme ve tedavi imkânı sağlar, ancak invaziv bir işlemdir. Sanal kolonoskopi ise invaziv olmayan bir seçenek olabilir, ancak gerçek bir kolonoskopiye kıyasla bazı anormallikleri daha az hassas bir şekilde tespit edebilir. Hangi yöntemin sizin için en uygun olduğunu belirlemek için doktorunuzla konuşmanız önemlidir.
Kolonoskopi tekrarlanma süresi, birçok faktöre bağlı olarak değişebilir. Genel olarak, kolonoskopi sonrası takip süresi ve tekrarlama süresi, bulgulara, hastanın tıbbi geçmişine, ailedeki kolorektal kanser öyküsüne ve diğer risk faktörlerine göre belirlenir. Aşağıda genel yönergeler verilmiştir, ancak her hasta için bireysel bir planlama yapmak önemlidir:
Tarama Kolonoskopisi:
Polipler veya Anormalliklerin Varlığı:
İltihabi Bağırsak Hastalığı:
Yukarıdaki süreler genel bir rehber niteliğindedir. Ancak her hasta için tekrarlama süresi, doktorunuzun değerlendirmesi ve sizin özel durumunuza göre belirlenmelidir. Bu nedenle, doktorunuzla konuşarak size özgü bir takip planı oluşturmanız önemlidir.
Kolonoskopi öncesi bazı diyet ve sıvı takviyeleri olabilir. Ancak hastadan hastaya değişir ve buna doktor karar verir. Bu diyetin amacı posa bırakan lifli gıdalardan uzak durmaktır .Bol yağlı ,baharatlı ,bol salçalı besinlerden uzak durmakta fayda olur.
Kolonoskopi öncesi sık sık tuvalete gidileceği için tahriş sıkıntısı yaşanabilir, bunun için bebek pişik kremi ve vazelin oldukça işe yarar.
Kolonoskopi işlemi sonrası hasta bir saat dinlendikten sonra aynı gün evine dönebilir, yanında refakatçi olması önemlidir. Gün içinde araba kullanmaması gerekir. İşlem sonrası gaz sancıları yaşanabilir. Ağır kaldırmak ve yorucu aktivitelerden uzak durmak gerekir. Kolonoskopi işlemi sonrası dışkınız da birazcık kan görülebilir ancak devam ettiği takdirde hekime başvurmalısınız. Kolonoskopiden sonra günlük yeme alışkanlıklarınıza dönebilirsiniz, ancak işlem sırasında eğer bir doku örneği alındıysa doktorunun özel bir diyet verebilir.
Kolonoskopiden sonra bol sıvı tüketilmesi önerilir. Kan sulandırıcı kullanan hastaların işlemden sonra bir süre bu ilaçları kesmesi istenebilir. Kolonoskopi işlemi sonrası kendinizi iyi izlemeli. Eğer titreme ve ateş, kusma, tuvalete çıkamama ya da idrarda kan gibi semptomlar varsa hemen doktorunuza başvurmalısınız.
Şişkinlik, boğaz ağrısı, kramp gibi durumlar oluşabilir.
Sodyum fosfat, müshil ilaçları, mannitol, makrogol etken maddesi barındıran ilaçlar.
Hastalar işlem öncesi genel anestezi ile uyutulur ve sakinleştirici verilir bu sayede acı ve ağrı hissedilmez.
20 dakika ile 1 saat arasında sürer.
Oldukça güvenli bir işlemdir. Ama tabi ki her işlemde olabileceği gibi bazen kolonoskopi sonrası bazı sıkıntılar olabilir. Kanama, iltihaplanma, şiddetli karın ağrısı ,işlem sırasında sakinleştiriciye negatif tepki verme gibi durumlara dikkat edilmesi lazım.
Kolonoskopi sırasında, genellikle mukoza örnekleri (biyopsi), polip veya tümör çıkarılması gibi işlemler yapılabilir. Ancak, kolonoskopi ile her şeyin çıkarılması garantisi yoktur. Kolonoskopun erişebildiği alanlarda bulunan anormal görüntüler veya lezyonlar çıkarılabilir. Bunlar genellikle polipler gibi küçük tümör öncesi oluşumlar veya tümörler olabilir.
